جواهرات سلطنتی ایرانی – قسمت اول

توصیف مختصری از موقعیت ایران
ایران، به معنی "کشور آریایی ها (Aryans)"، در جنوب غربی آسیا بین خلیج فارس (Persian Gulf) در جنوب و دریای خزر(Caspian Sea) در شمال، واقع شده است و با هفت کشور همسایه، مرز مشترک دارد: پاکستان (Pakistan) و افغانستان (Afghanistan) در شرق، ترکمنستان (Turkmenistan )، آذربایجان (Azerbaijan) و ارمنستان (Armenia) در شمال، و ترکیه (Turkey) و عراق (Iraq) در غرب. ایران یک کشور خشک کوهستانی می باشد که عمدتا شامل یک فلات کویر مرکزی 463 متری، بالاتر از سطح دریا بوده و توسط کوه های بلند- بعضی از آنها به بلندی 3000 متر- احاطه شده است.

تاریخ جواهرات سلطنتی ایران

موزه خزانه جواهرات ملی ایران، واقع در خیابان فردوسی تهران، یکی از بزرگترین، خیره کننده ترین و با ارزش ترین مجموعه های جواهرات جهان است. این مجموعه متشکل از قطعاتی است که شاید به قدمت پادشاهی ایران باستان برسد که 2500 سال پیش وجود داشته است. دربار سلطنتی پادشاهان امپراطوری ساسانی که بین سال های 224 و 642 بعد از میلاد مسیح حکومت می کردند، به خاطر شکوه و جلال ثروت مادی خود، معروف بودند.

در طول دوره خسرو پرویز، نوه خسرو اول که بین سال های 590 تا 628 بعد از میلاد مسیح حاکم بود، امپراطوری ساسانی با گسترش امپراطوری اش که شامل سرزمین هایی مانند آناتولی (Anatolia ) ، سوریه (Syria )، بیت المقدس (Jerusalem) و مصر (Egypt ) بود، به بالاترین میزان ثروت مادی دست یافت. دربار خسرو پرویز بخاطر اموال فوق با ارزش خود و دیگر گنجینه های ارزشمندش که شامل زیورآلات و طلا و جواهر بود، به صورت بین المللی معروف شد.

بسیاری از موارد موجود در جواهرات ملی ایران توسط شاهان سلسله صفوی که بین سال های 1501 و 1722 میلادی حکومت می کردند، به دست آورده شد. اولین شاه از سلسله صفوی، شاه اسماعیل اول، از قرن هفتم میلادی در وحدت کل ایران به عنوان یک کشور مستقل موفق بود. دوره 221 ساله حکومت صفویه، یک دوره ثبات و رفاه نسبی بود که به تلفیقی از خزانه بسیار باارزش گوهرها و جواهرات منجر شد.

حاکم برجسته ی دوران صفویه، عباس اول بود که 41 سال حکومتش بین سال های 1588 و 1629، شاهد ساخت یک پایتخت جدید در اصفهان بود: با کاخ ها، مساجد، مدارس و پل هایی که بسیاری از آنها امروز هنوز هم پابرجا بوده و بخاطر معماری اسلامی منحصر به فردشان مشهور هستند. عباس روابط تجاری با غرب را توسعه داد و کشور در زمان حکومت او ثروتمند و مرفه شد.

به گفته جان باپتیست تاورنیه (John Baptist Tavernier) و دیگر مسافران غربی به شرق، دربار صفویه کلکسیونی فوق العاده با ارزش از زیورآلات و جواهرات داشته و آنها حداکثر مراقبت را درمورد سیاهه برداری و حفظ این مجموعه - که در آن زمان هم به عنوان یکی از معتبرترین و بزرگترین مجموعه جواهرات جهان معروف بود - به خرج می دادند.

منشا زیورآلات و جواهرات این مجموعه وسیع و چشمگیر که در خزانه صفوی نگهداری می شد را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

1. زیورآلات و جواهراتی که از حاکمان قبلی به ارث برده شده بودند.

2. هدایایی که توسط پادشاهان خارجی و حاکمان محلی، از جمله فرمانداران استان فرستاده شده بودند.

3. غنایم جنگ که پس از فتوحات خارجی به دست آمده بودند.

4. اقلام خریداری شده از تاجران طلا و جواهر مانند جان باپتیست تاورنیه، شوالیه شاردن (Knight Chardin) و دیگران.

5. هدایایی که توسط فرستادگان پادشاهان صفوی به امپراطوری عثمانی، کشورهای اروپایی و هند، به ارمغان آورده شدند.

6. گوهرهای استخراج شده از معادن در خراسان (Khorasan) و ترکستان (Turkestan).

7. مرواریدهای اصل که در خلیج فارس صید شدند.

در مقاله آینده به شرح و بسط گنجینه و خزانه سلطنتی ایران می پردازیم.