سوالات اصلی بازار نفت در سال ۲۰۱۵

افت قیمت نفت در سال 2014 میلادی یکی از بحث بر انگیز‌ترین مسایلی بود که مورد مطالعه اقتصاددانان قرار گرفت و سال 2015 میلادی هم با همین قیمت پایین نفت آغاز می‌شود.

جف کولگان استاد اقتصاد دانشگاه براون می‌گوید: «شرایط کنونی بازار نفت نقطه عطفی در وضعیت اوپک در بازار جهانی ایجاد کرده است و تایید کرد که کارتل نفتی اوپک که در سال‌های اخیر همواره عامل اصلی اثر گذارروی بازار شناخته می‌شد، دیگر عاملی کلیدی در قیمت نفت دنیا نیست.»

شرایط کنونی بازار نفت چند دغدغه مهم برای اقتصاد دنیا و دو طرف عرضه و تقاضای این بازار مطرح کرده است:

اول: اوپک در این وضعیت چه راهی را در پیش می‌گیرد؟
کشورهای صادر کننده نفت 40 درصد از بازار نفت دنیا را در اختیار دارند و حتی در شرایط کنونی قیمتی هم نمی‌توان انتظار داشت سهم این سازمان کاهش زیادی پیدا کند. از ژانویه سال 2012 میلادی تا کنون، اعضای اوپک اقدام به افزایش تولید خود نسبت به سقف تولید 30 میلیون بشکه‌ای در روز کردند و به طور متوسط روزانه 886 هزار بشکه بیشتر از این سقف نفت به بازار صادر شد.

بعد از اینکه اعضای اوپک در جلسه ماه نوامبر گذشته اعلام کردند که تولید را کاهش نمی‌دهند، شمار بیشتری از اعضای این سازمان اقدام به تولید بیشتر از سقف اعلام شده توسط این سازمان کردند.

با وجود اینکه هم اکنون اوپک پیش بینی کرده است تقاضای نفت این سازمان کمترین سطح طی 12 سال اخیر یعنی یک میلیون بشکه کمتر از سقف تولید کنونی باشد، این روند ادامه پیدا کرده است .

هم اکنون قیمت نفت اوپک در بازار حتی کمتر از قیمتی است که کشورهای قطر و کویت برای ایجاد توازن در بودجه خود به آن نیاز دارند. عربستان سعودی که تنها کشوری است که ذخایر نفتی لازم برای افزایش صادرات خود را دارد، وارد جنگی شده است که آینده‌اش کاهش درامد نفتی و تنزل سطح منابع مالی برای پروژه‌های زیرساختی عربستان است.

جفری روزنبرگ، استراتژیست ارشد مرکز مشاوره اقتصادی و سرمایه گذاری «بلک راک» می‌گوید: هم اکنون اوپک برای حفظ این سازمان روزهای سختی را سپری می‌کند؛ زیرا تمامی اعضا برای حفظ درآمد صادراتی خود در شرایط کاهش قیمت نفت انگیزه لازم برای افزایش صادرات را دارند ولی این همکاری در میان اعضا دیده نمی‌شود که برای ممانعت از کاهش قیمت اقدام به همکاری در جهت کنترل عرضه نمایند.

اینکه آینده سازمان اوپک چه می‌شود و آیا این کارتل می‌تواند به فعالیت خود در بازار نفت دنیا ادامه دهد یا خیر دغدغه‌ای است که دنیا در سال2015 میلادی با آن دست به گریبان خواهد بود.

دوم: آیا تولید نفت شیل با همین سطح ادامه پیدا می‌کند؟
برخی تحلیلگران بر این باورند که تصمیم عربستان سعودی برای مقابله با افزایش توان تولید و صادرات نفت آمریکا بود که باعث شد این کشور در راستای کاهش قیمت نفت در دنیا گام بردارد و از سیاست‌های همسو با کاهش قیمت نفت حمایت کند.

انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی تولید و استخراج نفت شیل تنزل یابد، زیرا استخراج این نفت هزینه بر است و به همین دلیل باید برای وارد شدن در این عرصه قیمت نفت در سطح بالایی باشد.

حال سوال اینجاست که آیا امریکا تولیدش را کم می‌کند و با سیاستهای مختلف زمینه را برای افزایش قیمت در بازار فراهم می‌کند؟ از طرف دیگر آمریکا که در نیمه دوم سال 2014 میلادی اقدام به صادرات نفت کرده و از این طریق توانسته قیمت را تحت تاثیر قرار دهد، سیاستهای مختلفی را برای سال 2015 میلادی در دستور کار قرار داده است که اجرای آن می‌تواند وضعیت بازار را متحول کند.

سوم: آیا تقاضای جهانی نفت رشد می‌کند؟
کاهش نرخ رشد اقتصادی کشورهای اروپایی و آسیایی سبب شد تا تقاضا برای نفت در دنیا کمتر شود و قیمت نفت هم تنزل پیدا کند. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی می‌کند در سال 2015 میلادی مصرف نفت دنیا حداکثر تا 900 هزا‌ر بشکه در روز رشد کند، در حالی که در سال 2014 میلادی مصرف نفت دنیا 700 هزار بشکه در روز رشد کرده بود.

یکی از دلایل مهم در مورد کاهش نرخ رشد تقاضای نفت در ساله‌ای اخیر نسبت به دهه اول قرن بیست و یکم را می‌توان افزایش راندمان مصرف سوخت در خودرو‌ها دانست که زمینه را برای نیاز کمتر به فراورده‌های انرژی در دنیا فراهم کرد.

پاسخ به این سوالات، هرچه باشد، تا حدود زیادی روند قیمتی نفت در سال 2015 را مشخص خواهد کرد.