طلای ایرانی در بازارهای جهانی

هفته گذشته تولید طلا در ایران با افتتاح کارخانه زرشوران افزایش 2.5 برابری را تجربه کرد تا سطح تولید فلز زرد رنگ از 2 تن در سال به 5 تن افزایش یافته باشد. هرچند این میزان تولید طلا سهم بسیار اندکی از مصرف طلای کشور را تامین می‌کند و همچنان واردات شمش طلا به کشور در سطحی قابل توجه ادامه خواهد یافت اما جایگاه ایران را در میان تولیدکنندگان این فلز گران‌بها تقویت خواهد کرد.

معدن طلای موته که پیش از زرشوران تامین‌کننده طلای تولید داخل بود با تولید سالانه 2 تن طلا جایگاه 55 را برای ایران در میان کشورهای تولیدکننده طلا به دست آورده بود اما به نظر می‌رسد افزایش سطح تولید تا 5 تن که قرار است تا سال 95 نیز 3 تن دیگر به آن اضافه شود، جایگاهی بهتر را برای کشور رقم بزند.

در حال حاضر 2 هزار و 500 تن طلا در جهان تولید می‌شود و برآورد کارشناسان صنایع معدنی ایران این است که بتوانند طی سال‌های آینده ظرفیت تولید طلای ایران را در چشم‌اندازی بلند مدت به 25 تن در سال برسانند.

هرچند آمار رسمی از میزان واردات طلا و مصرف آن در کشور وجود ندارد و فعالان بازار از چشمگیر بودن میزان واردات قاچاق سخن می‌گویند اما برخی برآوردها نشان می‌دهد که سالانه 300 تن طلا در ایران مصرف می‌شود که رقم نسبت بالایی در سطح منطقه محسوب می‌شود.

از سوی دیگر در سال 90 اعلام شد که 186 تن طلا طی یک سال وارد کشور شده است که نشان می‌دهد ایران هم در واردات و مصرف طلا جایگاه نسبتا بالایی دارد. ضمن اینکه ذخایر طلای بانک مرکزی ایران آن هم در سال‌های اخیر که بخشی از پول فروش نفت را با واردات طلا دریافت کرده، دائما در حال افزایش است.

بازار جهانی طلا با تولیدکنندگانی نظیر چین که 428 تن طلا در سال 2014 تولید خواهد کرد به قدری بزرگ است که ایران با تولید 5 تنی سهم اندکی از تولید جهانی را داشته باشد اما تقویت صنایع معدنی آن هم در استخراج این منبع گران‌بها قدم بزرگی محسوب می‌شود و می تواند راه ورود طلای ایران به بازارهای جهانی را باز کند.

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بزرگ جهان که معادلات بین‌المللی را در این بازار جذاب و البته استراتژیک رقم می‌زنند عموما در میان قدرت‌های بزرگ اقتصادی ایستاده‌اند تا این بازار برای اقتصاد جهان اهمیت بالایی داشته باشد.

ذخایر استراتژیک طلا تقریبا در تمامی کشورها یک پشتوانه بزرگ اقتصادی و حتی سیاسی محسوب می‌شود. در این میان اقتصادهای بزرگ نظیر چین و آمریکا با تغییر در میزان خریدها و عرضه‌های خود برای افزایش ذخایر و یا فروش بخشی از آن، در این بازار نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند. کشورهای هند و ژاپن نیز به عنوان کشورهای تاثیرگذار در این بازار شناخته می‌شوند.

بازار طلا پیش و پس از بحران اقتصادی

نقش آفرینی بازار طلا در اقتصاد جهان با دیگر در سال‌های اخیر به رخ کشیده شد. این بازار که به عنوان امن‌ترین محل برای سرمایه‌‌گذاری شناخته می‌شود، در جریان بحران اقتصادی جهان که از سال 2007 بروز پیدا کرد خود را بیشتر نشان داد.

آن روزها که بهای طلا در هر اونس حول 690 دلار نوسان می‌کرد و بازار با آرامش همراه بود شاید کسی فکر نمی‌کرد که با بروز بحران جهانی اقتصاد و فروریختن شاخص‌ها در بورس‌های بین‌المللی این نماد بازار فلزات گران‌بها باشد که یکه‌تازی را آغاز کند.

در آن روزها بازار طلا به مامنی برای سرمایه‌های فراری تبدیل شد تا روزگار برای بورس‌ها و بازارهای موازی تیره تر شود و اوضاع بازار طلا هر روز رنگین‌تر از قبل به فعالیت ادامه دهد. دوران صعود بهای طلا آنقدر درخشان بود که در سال 2011 به قله خود رسید.

رکورد یک هزار و 821 دلاری برای هر اونس طلا به ثبت رسید تا حتی برخی تحلیل گران انتظار 2 هزار دلاری شدن بهای فلز زرد رنگ را بکشند. این اتفاق رخ نداد تا شاخص بازار با آرام‌تر شدن اوضاع اقتصادی جهان و عبور نسبی از بحران اقتصادی در مسیر فرود از قله حرکت کند.

پس از سال 2011 این مسیر معکوس به طور نسبی دنبال شده است هرچند که در این مدت نوسانات زیادی به واسطه رخ‌دادهای سیاسی و اقتصادی جهان در نرخ فلز زرد حادث شده است اما نوک پیکان شاخص قیمت در دوره های زمانی بلند مدت پس از از سال 2011 عموما نزولی بوده است.


قیمت طلا به چه عواملی وابسته است؟

با وجود رسیدن قیمت طلا به زیر یک هزار و 200 دلار در هر اونس همچنان تحلیل‌ها بر ادامه سقوط قیمت طی ماه‌های باقیمانده از سال 2014 استوار است. هفته گذشته نوسانات حول یک هزار و 190 دلار جریان داشت اما برخی از تحلیلگران معتقدند که تا پایان سال جاری میلادی یعنی دی ماه امسال امکان پایین آمدن بهای آن به حدود یک هزار و 100 دلار وجود خواهد داشت. عده‌ای دیگر از کارشناسان هنوز بر روی این بازار حساب باز می کنند و سطح یک هزار 200 دلار را بای سال 2015 نیز منطقی می‌دانند.

در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی از وضعیت اقتصادی آمریکا منتشر شد که تاثیری مستقیم بر روند قیمت‌گذاری طلا داشت. بهبود وضعیت اقتصادی ایالات متحده که افزایش ارزش دلار را با دنبال دارد، می‌تواند مهمترین نقش را در کاهش قیمت طلا ایفا کند.

پیش از بروز بحران جهانی طلا، تحلیلی در میان اقتصاددانان جهان وجود داشت که نشان می‌داد در بلند مدت آمریکا به دنبال کاهش ارزش دلار است چراکه این موضوع موجب کوچک‌تر شدن کسری بودجه این کشور خواهد شد. به طور طبیعی کاهش ارزش دلار به افزایش قیمت طلا می‌انجامد.

طی هفته‌های اخیر اما انتشار گزارش هایی از بهبود وضعیت تولیدناخالص داخلی در این کشور و همچنین افزایش آمارهای اشتغال، بر ارزش دلار در مقبل سایر ارزها افزوده شده است تا تضعیف بهای طلا اولین نتیجه آن باشد. با این حسب می‌توان بازار طلا را به عامل مهم دیگری نیز مرتبط دانست که به آن جنگ ارزی گفته می‌شود.

جنگ ارزی میان 4 ارز رایج دنیا شامل دلار آمریکا، یورو از اتحادیه اروپا، یوان چین و ین ژاپن به نبردی آشکار در اقتصاد جهانی بدل شده است که سرنوشت این جنگ تکلیف بازار طلا را هم روشن خواهد ساخت. از طرفی رونق یا رکود اقتصادهای مرتبط با هر یک از این ارزها به نوسان ارزش ارز آن کشور یا کشورها در برابر سایر ارزها خواهد شد و از سوی دیگر وضعیت اقتصادی آن ها میزان خرید یا عرضه طلای کشورها را تغییر خواهد داد. با این حساب معادله پیچیده ای پشت نوسانات بازار طلا در جریان است که تغییر در هر کدام از متغیرهای آن، جهت پیکان قیمت را تغییر خواهد داد.

سان یانگ کانگ تحلیلگر ارشد موسسه اوربرایت فیوچرز اعلام کردهخ است که اختلاف میان سیاست‌های پولی بانک های مرکزی بزرگ جهان از جمله آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا تاثیر زیادی بر تحولات قیمت داشته و این موضوع است که مسیر اصلی قیمت طلا را مشخص می‌کند.

عرضه و تقاضا در بازار طلا وابستگی مستقیمی به شرایط اقتصادی کشورهای تاثیرگذار و ارزهای پرنفوذ دارد. این موضوع در اتفاقاتی که این روزها برای اقتصاد ژاپن رخ داده، کاملا خود رانشان داده است. کاهش ارزش ین به دلیل ایجاد رکود اقتصادی در این کشور و منفی شد آمار نرخ رشد اقتصادی موجب شد تا بازار طلا و نفت تحت تاثیر قرار بگیرند.

بازگشت قیمت به 4 سال و نیم قبل

بازار طلا پیش از انکه در هفته گذشته خود را پیدا کند و در سطح یک هزار و 190 دلار بایستد، طی هفته های گذشته وضعیت ناگواری را پشت سر گذاشته بود. انتشار چند گزارش از وضعیت اقتصادی آمریکا که نشان از رشد اقتصادی فراتر از پیش‌بینی این کشور داشت، موجب افزایش ارزش دلار و سقوط بهای طلا شد تا در 10 روز حدود 90 دلار از ارزش آن کاشته سود.

هر اونس طلا حتی نرخ یک هزار و 129 دلار را هم تجربه کرد تا به کمترین رقم طی 4 سال و نیم اخیر رسیده باشد. با وجود تقویت نسبی قیمت طلا طی هفته گذشته اما همچنان کاهش 28 درصدی ارزش طلا نسبت به سال گذشته میلادی آمار بالایی در سقوط قیمت محسوب می‌شود.

این اتفاق در شرایطی رخ داد که ارزش دلار در آنسوی الاکلنگ به بالاترین رقم خود طی 4 سال اخیر رسیده بود. در این شرایط گلدتراست بزرگ ترین صندوق سرمایه گذاری طلا در جهان اعلام کرد که ذخایر خود را کاهش داده و به حدود 732 تن رسانده است. که این رقم رکورد جدیدی برای کمترین ذخایر آن در 6 سال گذشته محسوب می‌شود.

میزان ذخایر و ورود و خروج سرمایه به این صندوق اغلب به عنوان احساس حاکم بر بازار شناخته می‌شود تا سرمایه‌گذاران پیام جدید را به بازار مخابره کنند. به غیر از ارزش دلار، تحلیلگران نگران عدم افزایش تقاضا در چین هستند.

چین بزرگترین مصرف کننده طلا معمولا در زمان کاهش قیمت‌ها، مقادیر زیادی جواهر، شمش و سکه خریداری می‌کند و این امر مانع از کاهش بیشتر قیمت طلا می‌شود اما این اتفاق در این شرایط سقوط قیمت رخ نداد تا نگرانی‌ها افزایش یابد با این حساب گفته می‌شود که خرید ضعیف طلا از سوی چین، می‌تواند بر فشارها بر قیمت طلا اضافه کند.


بزرگترین تولیدکنندگان

چین بزرگترین تولیدکننده طلا در جهان محسوب می‌شود که برای سال 2014 برآورد تولید 428 تنی برای این کشور شده است تا با اقتدار در صدر جدول تولیدکنندگان فلز زرد رنگ ایستاده باشد. در سال 2012 این کشور توانست از مرز 400 تن تولید عبور کند و آن را به 403 تن برساند. تا پایان سال جاری میلادی میزان ذخایر طلای کشف شده در چین به هشت هزار و 974 تن می‌رسد که از این نظر در جایگاه دوم جهان قرار دارد.

گزارش موسسه تحقیقاتی متال فوکوس نشان می دهد که در سال 2013 چین همچنان بزرگترین تولید کننده طلای جهان بوده است. این کشور بیش از 14.1 میلیون اونس طلا تولید کرده که این رقم نسبت به سال قبل از آن 6 درصد رشد داشته است.

بر این اساس استرالیا نیز دومین تولید کننده بزرگ طلای جهان است و در سال گذشته بیش از 8.53 میلیون اونس طلا تولید کرده است. این رقم نسبت به سال 2012 میلادی بیش از 5 درصد رشد داشته است.

روسیه نیز با پیشی گرفتن بر آمریکا به سومین تولید کننده بزرگ طلای جهان تبدیل شده است. تولید طلای روسیه سال گذشته به 7.99 میلیون اونس رسیده است. این رقم نسبت به سال 2012 بیش از 8 درصد رشد نشان می‌دهد.

آمریکا با 7.42 میلیون اونس در جایگاه چهارم این رتبه بندی قرار گرفته است. تولید طلای آمریکا در سال گذشته نسبت به سال 2012 بیش از 2 درصد کاهش داشته است.

پس از آمریکا نیز کشورهای آفریقای جنوبی، پرو، کانادا، مکزیک، غنا و اندونزی قرار دارند. کل تولید جهانی طلا در سال گذشته به بیش از 96.73 میلیون اونس رسیده که نسبت به سال 2012 میلادی بیش از 5 درصد رشد داشته است.


مصرف کنندگان طلا

بازار مصرف طلا نیز صدرنشینی از سرزمین چشم بادامی ها دارد. چین که بزرگترین تولیدکننده طلای جهان است حدود 3 برابر تولید خود مصرف دارد تا در صدر مصرف‌کنندگان طلای جهان ایستاده باشد. میزان مصرف این کشور در سال 2012 حدود 832 تن بود اما آمار نشان می دهد در سال گذشته میلادی میزان مصرف طلای چین برای نخستین بار از هند فراتر رفت و به بیش از یکهزار و 176 تن رسید.

از سوی دیگر گفته می شود خانواده های هندی حدود 18هزار تن طلا دارند که 11 درصد از سهم بازار جهانی است. آمارهای بین‌المللی نشان می دهد که آمریکا، روسیه و امارات متحده عربی نیز پس از هند و چین بزرگترین مصرف‌کنندگان طلای جهان محسوب می‌شوند.

برآوردها اثبات می کند که ارزش بازار طلای امارات به بیش از 2.5 میلیارد دلار رسیده و این برای نخستین بار است که این کشور در بین 5 کشور بزرگ مصرف کننده طلای جهان قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش دوبی به عنوان یکی از بزرگترین مراکز مبادلات طلا و جواهر در منطقه بیش از 30 درصد بازار جواهرات لوکس خاورمیانه و 60 درصد بازار جواهرات و طلای امارات را تشکیل می‌دهد. تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که دوبی هم اکنون یکی از 3 مرکز مهم تجاری در زمینه مبادلات طلا و الماس جهان به شمار می رود. امارات همچنین بزرگترین مصرف کننده جواهرات در خاور میانه به شمار می رود.