راه‌ حل مهار قيمت ارز

بدیهی است ارز به عنوان یک کالای مالی فقط و فقط یک قیمت ذاتی دارد و سایر قیمت‌های موجود درباره آن غیرواقعی است لذا در این شرایط باید به سیاستگذار بخش ارز کشور پیشنهاد کرد تاثیر تمام عوامل موثر در قیمت ارز اعم از توان تولید، صادرات، واردات، تحریم‌ها و سایر پارامترهایی را که به هر حال در تعیین قیمت ارز موثر است و جزو عوامل مثبت و منفی محسوب می‌شود در بدترین حالت ممکن محاسبه و جمع جبری کند.

حاصل این جمع جبری هر عددی باشد، به هر حال قیمت قابل تامین برای همه مصرف کنندگان از طرف عرضه کننده اصلی است که البته ممکن است بازهم قیمت واقعی و ذاتی نباشد.

بانک مرکزی وقتی این عدد را محاسبه کرد،‌ اعلام کند به تمام متقاضیان به همین قیمت و به طور نامحدود ارز می‌دهد و مرد و مردانه هم‌پای این اعلام بایستد، البته این امر یک پیش‌نیاز مهم دارد و آن «جلب اعتماد بازار» است؛ چراکه اگر بازار به این اعلام اعتماد نکند، نمی‌توان آن را اجرا کرد.

به این ترتیب تمام قیمت‌های فرعی و حبابی دیگر از بازار برچیده شده، سوءاستفاده و رانت‌های کنونی ناشی از آن از بین رفته و در مدت کوتاهی بازار به ثبات و آرامش خواهد رسید.

البته در کنار اجرای این روش، ملاحظه بزرگی وجود دارد و آن دغدغه‌ حمایت از تولید است و سوال این است که با افزایش قیمت ارز تحت اجرای سیاست آزادسازی کامل قیمت، حمایت از تولید برای گران نشدن کالاها چگونه انجام خواهد شد؟ پاسخ این است که مگر در حال حاضر یارانه نقدی پرداخت نمی‌شود؟ پس براحتی می‌توان مابه‌التفاوت قیمت ارز حمایتی مثلا 1226 تومانی کنونی با هر قیمت آزاد را به طور نقدی به گرو‌ه‌هایی که باید حمایت شوند و در راس آن واردکنندگان مواد اولیه و کالاهای اساسی پرداخت کرد.

محل پرداخت این یارانه‌ها هم مشخص است. چرا که دولت تمامی درآمد ارزی خود را به قیمت واقعی می‌فروشد و درآمدش به خزانه می‌رود لذا از محل همان درآمد اضافی می‌تواند یارانه موردنظر را تامین کند. اصولا ما نباید سیاست‌های حمایتی را از طریق نرخ ارز اعمال کنیم.

این روش پرهزینه و کم‌بازده است. باید از ابزارهای دیگر و در راس آن تعرفه‌ها برای حمایت از تولید بهره گرفت. خیلی راحت تعرفه کالاهای لوکس را افزایش داده و تعرفه کالاهای ضروری را حتی به صفر برسانیم.

لذا فشرده پیشنهاد من که به هیچ وجه طرفدار جیره بندی نیستم ، این است که نظام فعلی ارزی ما باید به تک‌نرخی تغییر کند؛ منتهی تک‌نرخی واقعی که بانک مرکزی واقعا پای آن ایستاده باشد.

البته نکته قابل توجه دیگر این است که آزادسازی نرخ ارز و بویژه تک نرخی شدن آن لزوما به ضرر تولید ، صادرات و اشتغال نیست و بالعکس می تواند به سود رشد و توسعه اقتصادی هم باشد.




دکتر رضا راعی