تلاش دولتی‌ها برای تقویت ارتباطات با آمریکا از طریق خرید هواپیما

به نقل از لس آنجلس تایمز، وابستگی ایران به هواپیماهای توپولوف روسی که از جمله به دلیل صدای بالای موتور آنها سال هاست ورود آنها به فرودگاه های غربی ممنوع اعلام شده، نشان می دهد که تحریم های هوانوردی، صنعت هوایی ایران را با مشکل مواجه ساخته است.

از زمان بحران روگان گیری در سال 1979، آمریکا فروش هواپیما و قطعات هواپیمای ساخت این کشور به ایران را ممنوع اعلام کرد. تحریم های هسته ای اتحادیه اروپا علیه ایران نیز قدرت خرید هواپیما توسط ایران را بیش از پیش محدود ساخته است. امروز ایران دارای یکی از پیرترین ناوگان های حمل و نقل هوایی جهان است و عمدتا با جت های سالخورده روسی و برخی هواپیماهای آمریکایی خریداری شده از طریق دلالان شرق اروپا و جنوب شرق آسیا پرواز می کند.

زمانی که در ماه ژانویه تحریم ها لغو شد، ایران بلافاصله مذاکرات با شرکت های بوئینگ و ایرباس برای خرید صدها فروند هواپیمای مسافربری را آغاز کرد. قراردادهای منعقد شده به ارزش ده ها میلیارد دلار بزرگترین دستاورد تجاری برجام بوده است.

بهروز قمری، استاد تاریخ دانشگاه ایلینویز که در سال های اخیر به ایران سفر داشته و با هواپیماهای قدیمی خطوط هوایی این کشور پرواز کرده می گوید: «این هواپیماهای جدید از اهمیت سیاسی و سمبلیک بالایی برای دولت ایران برخوردارند... زمانی که مردم عادی و سیاستمداران به غیراخلاقی و ظالمانه بودن این تحریم ها اشاره می کنند، مثال هایی از ایرلاین های ایرانی و ناوگان هوایی سالخورده آنها ذکر می کنند.»

مقامات ایرانی سال ها استدلال کرده اند که تحریم های آمریکا صنعت هوانوردی آنها را ناگزیر ساخته تا از جت های قدیمی استفاده کند و این مسئله موجب پایین آمدن امنیت پرواز برای مسافران ایرانی شده است. ایران یکی از بدترین سوابق ایمنی پرواز در جهان را داراست. از سال 1979 تاکنون، 1672 نفر در 92 سانحه هوایی کشته شده اند.

در ماه ژوئن، ایران اعلام کرد که یک قرارداد 25 میلیارد دلاری برای خرید یا اجاره بیش از 100 فروند هواپیما از شرکت آمریکایی بوئینگ منعقد کرده که بزرگترین قرارداد منعقده توسط یک شرکت آمریکایی با ایران از زمان قطع روابط دو کشور در سال 1979 است.

اما مخالفان جمهوری خواه توافق هسته ای در مجلس نمایندگان در ماه جولای مصوبه ای را به تصویب رساندند تا مانع از فروش این هواپیماها شوند. هرچند اوباما گفته که هر تلاشی برای توقف فروش هواپیما به ایران را وتو خواهد کرد، اما به نظر می رسد در گرماگرم رقابت های انتخاباتی بین جمهوری خواهان و دموکرات ها، بعید است که قبل از ماه نوامبر هواپیمایی به ایران تحویل داده شود.

مقامات شرکت بوئینگ همچنان به سفرهای خود به تهران و جلسه با مقامات هوانوردی ایران ادامه می دهد. آخرین سفر در اوایل اوت انجام گرفت. مقامات ایرانی گفته اند، آنها به توافقی اصولی دست یافته اند، اما تاخیر در نهایی شدن قرارداد را نشان دهنده تخطی آمریکا از اجرای توافق هسته ای می دانند.

حمید بعیدی نژاد، مذاکره کننده ایرانی گفته: «این مطمئنا نقض (توافق) است و ما با آن مقابله خواهیم کرد.»

برخی تحلیلگران معتقدند، ایران نمی تواند از عهده هزینه خرید این هواپیماها برآید و تکنیسین و فرودگاه کافی برای به کار گرفتن این هواپیماها را ندارد.

فریبرز رئیس دانا، اقتصاددان مستقل در تهران گفت: «آنها (مقامات دولتی ایران) دارند از این (قراردادها) برای تقویت ارتباطات با آمریکا استفاده می کنند...اما من امیدوارم آنها بر احساساتشان فائق آیند. آنها باید راه حلی بیابند که به نفع مردم باشد، نه به نفع غرب.»