وضعیت استفاده از فیلترشکن بعد از رفع فیلتر واتساپ

به گزارش سایت طلا،«گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد میزان استفاده کاربران از فیلترشکن‌ها به شکل چشمگیری کاهش یافته است.» این گفته حمید فتاحی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، گفته است.

با این حال محمدمهدی حبیبی، کارشناس فناوری ارتباطات‌در گفتگو با خبرنگار فارس می‌گوید: «وقتی قرار است آمار فیلترشکن‌ها مبنای سیاست‌گذاری قرار بگیرد، باید واضح، مشخص و علمی باشد. منظور از «واضح» این است که وقتی گفته می‌شود میزان استفاده «کم شده» یا «زیاد شده»، باید روشن شود بر اساس چه معیاری این نتیجه گرفته شده است: آیا از طریق نظرسنجی کاربران است، ترافیک شبکه است یا داده‌های دیگر؟»

برای روشن شدن وضعیت، نگاه کوتاهی به آمارهای منتشرشده قبل و بعد از رفع فیلتر واتساپ داریم.

واتساپ در ۴ دی ۱۴۰۳ رفع فیلتر شد و طبق نظرسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس در آذر ۱۴۰۳، یعنی دقیقاً قبل از رفع فیلتر، ۷۹.۷ درصد کاربران اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کردند.

بعد از آن، آمارهای مختلفی منتشر شد. برای مثال، داده‌های سامانه «دیتاک» نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ حدود ۷۱ درصد کل جمعیت ایران فیلترشکن استفاده کرده‌اند. اگر این عدد را فقط برای استفاده کننده‌های اینترنت حساب کنیم، مشخص می‌شود که حدود ۸۵.۴ درصد کاربران فیلترشکن داشتند.

همچنین طبق نظرسنجی مشترک انجمن تجارت الکترونیک و ایسپا که خرداد ۱۴۰۴ منتشر شد نیز نشان می‌دهد که ۸۶ درصد کاربران اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند

جدیدترین و داغ‌ترین آمار مربوط به استفاده از فیلترشکن، روز سه‌شنبه ۶ آبان ۱۴۰۴ توسط میثم غلامی، رئیس پژوهشگاه مرکز ملی فضای مجازی، اعلام شد. این نظرسنجی که در بهمن و اسفند ۱۴۰۳ انجام شده، برای نخستین‌بار میزان استفاده کاربران از فیلترشکن را به تفکیک بررسی کرده است.

بر اساس نتایج این بررسی، بیشترین گروه کاربران، حدود ۴۱.۵ درصد، گفته‌اند فیلترشکن‌شان معمولاً خاموش است و فقط در مواقع خاص مانند دسترسی به سایت‌های خبری خارجی یا شبکه‌های اجتماعی آن را روشن می‌کنند.

گروه دوم، حدود ۸ درصد کاربران، افرادی هستند که فیلترشکن‌شان تقریباً همیشه روشن است و استفاده دائمی از آن دارند.

گروه سوم، با سهم ۱۶.۹ درصدی، معمولاً فیلترشکن را روشن نگه می‌دارند اما گاهی آن را خاموش می‌کنند؛ مثلاً هنگام استفاده از خدمات بانکی یا سایت‌های داخلی.

در نهایت، حدود ۱۰.۸ درصد از کاربران اعلام کرده‌اند که بدون فیلترشکن در فضای مجازی فعالیت می‌کنند.

براساس این آمار، حدود ۲۳ درصد مردم بالای ۱۵ سال اصلاً از اینترنت استفاده نمی‌کنند و سهم کاربران اینترنت ۷۷.۲ درصد است. بنابراین، حدود ۶۶.۴ درصد از کل مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند و این یعنی ۸۶.۰۱ درصد کاربران اینترنت فیلترشکن دارند.

حبیبی تأکید می‌کند که استفاده از فیلترشکن در کشور گسترده و حتی رو به افزایش است، اما هیچ آمار دقیقی از میزان مصرف واقعی و الگوی استفاده وجود ندارد. نحوه سنجش، مخرج کسری که برای درصدها انتخاب می‌شود، زمان استفاده و نیاز واقعی کاربران، همگی نکاتی هستند که در تحلیل آمار و سیاست‌گذاری باید مورد توجه قرار گیرند.