بالاخره ایران بمب اتمش را تست کرد؟
شب گذشته نیز زلزله‌ای در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در اصفهان رخ داد. با این حال صد‌ها کیلومتر دورتر از کانون زلزله نیز احساس شد، از جمله در تهران که فاصله هوایی و مستقیم اش با کانون زلزله، حدود ۲۷۰ کیلومتر است.
شب گذشته نیز زلزله‌ای در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در اصفهان رخ داد. با این حال صد‌ها کیلومتر دورتر از کانون زلزله نیز احساس شد، از جمله در تهران که فاصله هوایی و مستقیم اش با کانون زلزله، حدود ۲۷۰ کیلومتر است. وسعت جغرافیایی این لرزش، بار دیگر همان شایعه قدیمی را دامن زد: بالاخره ایران بمب اتمش را تست کرد!
در سال‌های اخیر، هر گاه زمین لرزه‌ای در ایران رخ می‌دهد، بلافاصله فضای مجازی پر می‌شود از شایعاتی با این مضمون که "زلزله نبود و مربوط به آزمایش هسته‌ای" بود.
شب گذشته نیز زلزله‌ای در زواره، واقع در استان اصفهان رخ داد. این زلزله که ۵.۳ ریشتر بزرگی داشت در عمق ۱۰ کیلومتری زمین رخ داد. با این حال صد‌ها کیلومتر دورتر از کانون زلزله نیز احساس شد، از جمله در تهران که فاصله هوایی و مستقیم اش با کانون زلزله، حدود ۲۷۰ کیلومتر است.
وسعت جغرافیایی این لرزش، بار دیگر همان شایعه قدیمی را دامن زد: بالاخره ایران بمب اتمش را تست کرد!
اما واقعیت این است که به دو دلیل علمی، این شایعه به طور صد در صد مردود است:
اول این که زلزله در عمق ۱۰ کیلومتری زمین رخ داده است. این را نه تنها مرکز لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک ایران که USGS آمریکا نیز که زمین لرزه‌های سراسر جهان را رصد می‌کند؛ اعلام کرده است.
عمق زلزله و عمق آزمایش هسته‌ای
توضیح این که برای آزمایش هسته‌ای در زیر زمین، لازم است، حفاری عمیقی در محل آزمایش صورت گیرد، چون عمق کافی برای جلوگیری از باز شدن شکاف و نشت رادیواکتیویته لازم است.
عمق لازم برای آزمایش هسته‌ای عوامل مختلفی، چون جنس زمین، عمودی یا افقی بودن حفاری، نوع بمب و قدرت آن بستگی دارد. بیشترین عمقی که تا کنون در آن، آزمایش اتمی صورت گرفته مربوط به آمریکاست که ۱.۵ کیلومتر زیر زمین بوده است.
روس‌ها و فرانسوی‌ها حداکثر در عمق یک کیلومتری آزمایش اتمی انجام داده‌اند. گفته می‌شود کره شمالی هم توانسته در این عمق آزمایش اتمی انجام دهد.
آزمایش‌های هسته‌ای انگلیس و چین در عمق ۸۰۰ - ۷۰۰ متری بوده و هند و پاکستان نیز توانسته‌اند در عمق حداکثر ۶۰۰ متر آزمایش هسته‌ای انجام دهند.
بنابراین، وقتی از عمق ۱۰ کیلومتری کانون زلزله صحبت می‌کنیم، عملاً موضوع آزمایش هسته‌ای، منتفی است.
تفاوت لرزش زلزله با لرزش آزمایش هسته‌ای
اما نکته دوم مربوط به نوع لرزش هاست. لرزش‌های ناشی از زلزله طبیعی و انفجار هسته‌ای زیرزمینی به راحتی توسط دستگاه‌های لرزه‌نگاری (seismographs) قابل تفکیک‌اند.
شکل موج‌های ناشی از زلزله و انفجار هسته‌ای کاملا با هم متفاوت‌اند؛ فرکانس و دامنه‌ها نیز همین طور: انفجار‌ها معمولاً موج‌های با فرکانس بالاتر و شروع تندتر دارند ولی زلزله‌ها غالباً طیف گسترده‌تر و امواج طولانی‌تر دارند.
الگوی انتشارشان نیز فرق می‌کند: زلزله معمولی حاصل شکستگی یک صفحه گسلی است، که باعث دو قطبی شدن حرکت می‌شود ولی انفجار مثل یک منبع نقطه‌ای کروی است و تقریباً در همه جهت‌ها فشار یکنواخت آزاد می‌کند
با توجه به حساسیت موضوع، سازمان‌هایی مثل USGS و همچنین شبکه‌های بین‌المللی مانند CTBTO - Comprehensive Test Ban Treaty Organization از شبکه‌های لرزه‌نگاری جهانی برای تفکیک این دو نوع رویداد استفاده می‌کنند. با توجه به همین دقت نظر است که انفجار‌های کرهٔ شمالی در پوونگه‌ری در سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۳ توسط لرزه‌نگار‌ها از «زلزله طبیعی» تفکیک شدند و به‌عنوان انفجار هسته‌ای گزارش شدند.
علاوه بر لرزه‌نگاری، داده‌های ماهواره‌ای و حسگر‌های گاز‌های رادیواکتیو هم می‌توانند انفجار هسته‌ای را از زلزله طبیعی جدا کنند.
جهان نفهمید و فلان کانال تلگرامی فهمید!
اگر لرزش دیشب زواره، دلیلی دیگری مانند تست هسته‌ای یا حمله به تاسیسات هسته‌ای و نظامی داشت، اولاً در عمق ۱۰ کیلومتری رخ نمی‌داد و ثانیاً امواج و فرکانس و الگو‌های انفجاری از خود بروز می‌داد. اگر چنین می‌شد، بعد از چنان انفجاری، دنیا دچار انفجار خبری می‌شد نه این که فلان کانال تلگرامی پی به این راز ببرد و کسی نفهمد!
