رد پای فرانسه در حیاط خلوت مسکو
فرانسه از سال ۲۰۱۸ از طریق آژانس توسعه خود پروژه‌هایی زیرساختی و توسعه‌ای را در ازبکستان شروع کرده است که کارشناسان می‌گویند یکی از اهداف آن گسترش نفوذ خود در آسیای میانه در مقابل نفوذ تاریخی روسیه است.
به گزارش سایت طلا،آژانس توسعه فرانسه (AFD) نهادی دولتی است که با عنوان حمایت از توسعه پایدار، کاهش فقر و مقابله با تغییرات اقلیمی فعالیت می‌کند، اما در عمل به عنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاست خارجی و نفوذ اقتصادی فرانسه شناخته می‌شود.
حضور AFD در ازبکستان از سال ۲۰۱۸ و همزمان با سیاست «درهای باز» دولت شوکت میرضیایف آغاز شد. ورود AFD به ازبکستان بخشی از استراتژی گسترده‌تر پاریس برای افزایش نفوذ در آسیای میانه و ایجاد توازن در برابر نفوذ پررنگ چین و روسیه است.
تعدادی از پروژه‌های AFD در ازبکستان
پروژه‌های اعلام شده AFD در ازبکستان شامل تأمین مالی برنامه‌های بهینه‌سازی انرژی، توسعه زیرساخت‌های آبیاری و حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی است. این آژانس در پروژه‌هایی مانند مدرن‌سازی نیروگاه‌های برق، بازسازی سامانه‌های آب‌رسانی روستایی و ارائه وام‌های کم‌بهره به کشاورزان خرد برای افزایش بهره‌وری مشارکت دارد. برخی از پروژه‌های کلیدی عبارت‌اند از:
1. توسعه زیرساخت‌های آب و فاضلاب در نواوی، کیتب و شاهرسبز
با همکاری اتحادیه اروپا، AFD پروژه‌ای به ارزش حدود ۱۰۵ میلیون یورو در این شهرها آغاز کرده است تا سیستم‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب را بهبود بخشد و ظرفیت نهادهای محلی را ارتقا دهد. تقریباً ۱۷۰ هزار نفر از این خدمات بهره‌مند می‌شوند.
2. پشتیبانی از دامداری پایدار در کشاورزان خرد
همراه با کمک مالی ۷.۶ میلیون یورویی اتحادیه اروپا، AFD سرمایه‌گذاری‌های اقلیمی و مالی را برای دامداران کوچک، به ویژه زنان و جوانان، فراهم می‌کند تا بهره‌وری اقتصادی و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی افزایش یابد.
3. بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها
در مارس ۲۰۲۵، AFD خط اعتباری و کمک فنی ۳۰ میلیون یورویی برای نوسازی سبز ساختمان‌ها از طریق شرکت ملی رهن مسکن ایجاد کرده است تا مصرف انرژی کاهش یابد.
4.پشتیبانی فنی در انتقال انرژی و اصلاحات بخش انرژی
از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۶، پروژه‌ای با بودجه حدود ۱.۵ میلیون یورو اجرا می‌شود تا سیاست‌گذاری و ساختارهای مالی اصلاحات انرژی را با شفافیت بیشتر ارتقا دهد.
5. بیمه در برابر تغییرات اقلیمی در دریای آرال
AFD مبلغ ۲ میلیون یورو کمک بلاعوض به صندوق بین‌المللی نجات دریای آرال (IFAS) کرده است. همچنین پروژه مشترکی با اتحادیه اروپا برای بازسازی خاک‌های اطراف دریای آرال در منطقه کاراکالپکستان ازبکستان برنامه‌ریزی شده که شامل کمک بلاعوض ۸.۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا و وام ۳۰ میلیون یورویی AFD و بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) است. این همکاری‌ها شامل مطالعات برای مدرن‌سازی سیستم آبیاری و ایجاد پوشش گیاهی مانند جنگل‌های بادشکن در این منطقه بحران‌زده است.
چرا فرانسه در ازبکستان هزینه می‌کند؟
اگرچه AFD رسماً اهدافی چون توسعه پایدار، مقابله با تغییرات اقلیمی، ارتقای حقوق بشر و برابری اجتماعی را اعلام کرده است، اما در عمل این اهداف غالباً در درجه دوم قرار دارند و منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی فرانسه در اولویت هستند.
ایجاد تعادل ژئوپلیتیکی و مقابله با نفوذ چین و روسیه
آسیای مرکزی منطقه‌ای حساس است که تحت نفوذ تاریخی روسیه و نفوذ رو به گسترش چین قرار دارد. فرانسه می‌کوشد با حضور فعال در این منطقه، جایگاه خود را تقویت کرده و نفوذ این دو قدرت را متعادل سازد. فعالیت‌های توسعه‌ای AFD به عنوان ابزاری نرم برای گسترش نفوذ سیاسی و اقتصادی فرانسه عمل می‌کنند.
دسترسی به منابع طبیعی و معادن
ازبکستان دارای ذخایر مهم نفت، گاز، اورانیوم و فلزات قیمتی است که فرانسه در پی تضمین دسترسی به آنها از طریق پروژه‌های زیرساختی و همکاری‌های اقتصادی است.
ایجاد بازار برای کالاها و شرکت‌های فرانسوی
فعالیت‌های توسعه‌ای فرانسه زمینه‌ساز توسعه بازارهای جدید برای شرکت‌ها و کالاهای فرانسوی می‌شود که موجب افزایش صادرات و سرمایه‌گذاری بلندمدت این کشور در منطقه می‌گردد.
قدرت نرم و ایجاد ذهنیت مثبت نسبت به فرانسه
از طریق پروژه‌های فرهنگی، آموزشی و توسعه‌ای، فرانسه تلاش می‌کند تصویر مثبتی در میان مردم و مقامات ازبک ایجاد کند تا پشتیبانی سیاسی و اقتصادی از منافع خود را در آینده تضمین کند.
ترویج ارزش‌های غربی
فرانسه در چارچوب همکاری‌های خود، ارزش‌هایی مانند دموکراسی، حقوق بشر غربی و شفافیت را به عنوان بخشی از گفتمان توسعه‌ای به منطقه منتقل می‌کند که علاوه بر اهداف انسانی، ابزاری برای همسویی بیشتر با غرب و کاهش نفوذ سایر قدرت‌هاست.
توسعه زیرساخت‌ها به عنوان اهرم وابستگی اقتصادی
سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی مانند حمل‌ونقل، انرژی و فناوری اطلاعات باعث وابستگی بیشتر ازبکستان به فرانسه و شرکای اروپایی می‌شود و نفوذ سیاسی-اقتصادی فرانسه را افزایش می‌دهد.
بنابراین فعالیت‌های AFD در ازبکستان بیش از آنکه صرفاً توسعه‌ای و انسانی باشند، بخشی از استراتژی ژئوپلیتیکی و اقتصادی فرانسه در آسیای میانه‌اند. این اقدامات با هدف ایجاد تعادل منطقه‌ای، تضمین دسترسی به منابع استراتژیک و گسترش بازارهای جدید برای شرکت‌های فرانسوی انجام می‌شوند. از این منظر، پروژه‌های توسعه‌ای ابزاری برای افزایش قدرت نرم و نفوذ بلندمدت فرانسه در منطقه محسوب می‌شوند.
