آلاسکا، صحنه دیپلماسی یا بن‌بست؟
دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری آمریکا و روسیه امروز جمعه ۲۴ مرداد برابربا ۱۵ اوت در پایگاه المندورف-ریچاردسون در شهر آنکوراج در ایالت آلاسکای آمریکا، پس از بیش از سه سال از جنگ اوکراین، درباره توقف این درگیری و حل و فصل مسالمت آمیز آن گفت‌وگو خواهند کرد.
این نخستین دیدار روسای جمهوری امریکا و روسیه از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و در هفتمین ماه ریاست جمهوری اوست که وعده داده بود جنگ اوکراین را به سرعت پایان می دهد. اما غایب اصلی این دیدار، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین است.
این دیدار در شرایطی انجام می‌شود که رهبران این دو کشور از بهمن ۱۴۰۳ (ژانویه ۲۰۲۵) و به دنبال روی کار آمدن مجدد دولت ترامپ در آمریکا، تاکنون ۶ بار تماس تلفنی داشته‌اند و دو روند مذاکراتی برای پایان جنگ اوکراین و نیز عادی‌سازی روابط بین مسکو و واشنگتن در ریاض عربستان و استانبول ترکیه را دنبال کرده‌اند.
کاخ سفید تلاش کرده است تا سطح انتظار از دیدار آلاسکا را پایین بیاورد و آن را صرفا فرصتی برای تبادل نظر دو طرف معرفی کند اما ترامپ می گوید در آلاسکا دو طرف رو در رو درباره امکان آتش بس گفت و گو می کنند تا در صورت مثبت بودن گفت‌وگوها در نشست دیگری با حضور اوکراین درباره شرایط صلح مذاکره شود.
ترامپ با اعلام اینکه دیدارش با پوتین می‌تواند مقدمه‌ای برای برگزاری نشست سه‌جانبه با حضور ولودیمیر زلنسکی باشد، امیدواری‌هایی برای پیشرفت در مذاکرات ایجاد کرده است.
او بر لزوم تبادل زمین بین روسیه و اوکراین به عنوان بخشی از راه‌حل صلح تأکید کرده، هرچند مسئولیت اصلی این موضوع را بر عهده دو رئیس‌جمهور روسیه و اوکراین گذاشته است.
رئیس جمهوری آمریکا در نشست خبری پیش از این دیدار، اعلام کرد:: من برای دیدار با پوتین (به آلاسکا) خواهم رفت. بلافاصله پس از دیدار با پوتین، با زلنسکی تماس خواهم گرفت. اگر اولین دیدار (دیدار با پوتین) خوب پیش برود، میان پوتین و زلنسکی دیداری برگزار می‌کنم.
تهدیدهای ترامپ و ابزارهای او
رئیس جمهور آمریکا درعین حال گفت: «من اینجا هستم تا جلوی کشته شدن هزاران نفر را بگیرم» و هشدار داد که اگر روسیه به جنگ پایان ندهد، با «عواقب بسیار شدیدی» روبرو خواهد شد.
ترامپ در عین حال تصریح کرد که نمی‌تواند پوتین را متقاعد کند که به طور کامل حمله به غیرنظامیان را متوقف کند.
کارولین لیویت سخنگوی کاخ سفید روز پنجشنبه به وقت محلی در گفتگو با شبکه فاکس نیوز وابسته به جمهوریخواهان آمریکا اعلام کرد که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، «ابزارهای زیادی» برای نشست آلاسکا در روز جمعه با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود در اختیار دارد.
سخنگوی دولت ترامپ با اشاره به اینکه تحریم‌ها و سایر اقدامات گزینه‌های موجود هستند، به فاکس نیوز گفت: «مطمئناً رئیس جمهوری آمریکا ابزارهای زیادی در اختیار دارد که در صورت لزوم می‌تواند از آنها استفاده کند.»
از تضمین های امنیتی تا ادعاهای ارضی
رئیس جمهور آمریکا پیش از این دیدار با همتای روس خود، درباره احتمال ارائه پیشنهادی از سوی خود به پوتین مبنی بر «اهدای منابع با ارزش اوکراین به روسیه» در گفت و گو با خبرنگاران مدعی شد: «مواد معدنی با ارزش هیچ اهمیتی ندارند. من به دنبال نجات جان انسانها هستم.»
همزمان، تارنمای اکسیوس به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که در رایزنی میان رئیس جمهوری آمریکا و سران کشورهای اروپایی پیش از دیدار آلاسکا، ترامپ اعلام کرد: تبادل زمین لازم است، اما به پوتین و زلنسکی بستگی دارد.
روزنامه وال‌استریت ژورنال پیش از این گزارش داده بود که مسکو پیشنهادی برای آتش‌بس مطرح کرده که شامل واگذاری بخش قابل توجهی از سرزمین ها در شرق اوکراین به روسیه و کمک آمریکا در به رسمیت شناختن بین‌المللی این مناطق به عنوان بخشی از روسیه است.
ترامپ نیز گفته بود ممکن است «برخی جابه‌جایی‌های ارضی برای بهبود شرایط هر دو طرف» صورت گیرد؛ اظهارنظری که با ابراز نگرانی برخی مقامات اروپایی و اوکراینی همراه شد.
«مارکو روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه به وقت محلی در محل وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت که ترامپ با پوتین، به امید متوقف کردن جنگ در اوکراین مذاکره خواهد کرد، اما دستیابی به یک راه حل جامع برای این درگیری زمان بیشتری خواهد برد.
روبیو تصریح کرد: "برای دستیابی به صلح، فکر می‌کنم باید در مورد تضمین‌های امنیتی گفتگوهایی صورت گیرد. باید در مورد اختلافات و ادعاهای ارضی و آنچه که آنها بر سر آن می‌جنگند، گفتگو شود.»
ترکیب تیم آمریکا در مذاکرات آلاسکا
کاخ سفید اعلام کرد «جی‌دی ونس» معاون رئیس‌جمهوری، «مارکو روبیو» وزیر خارجه، «اسکات بسنت» وزیر خزانه‌داری و «استیو ویتکاف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور، ترامپ را در مذاکره با پوتین و تیم او در آلاسکا همراهی می‌کنند.
کاخ سفید تاکید کرده که این نشست جدی است و تیم مذاکره‌کننده آمریکا شامل وزیر خارجه و وزیر خزانه‌داری است که نشان‌دهنده رویکرد چندجانبه و اهمیت بالای موضوع در سیاست خارجی آمریکاست.
نگرانی‌های اروپا
برخی مقامات اروپایی نگرانی‌های جدی خود را درباره دیدار احتمالی دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین ابراز کرده‌اند.
برخی از مقامات اروپایی ابراز نگرانی کرده‌اند که دونالد ترامپ هنوز هم می‌تواند تحت تاثیر ولادیمیر پوتین باشد، حتی با اینکه رئیس جمهور آمریکا ناامیدی فزاینده‌ای را از همتای روسی خود ابراز کرده و اعلام کرده است که بدون کی یف در مورد خاک اوکراین مذاکره نخواهد کرد.
یکی از مقامات اروپایی به سی ان ان گفت: «او باید آماده باشد زیرا پوتین بسیار بسیار آماده است.»
این مقام گفت که آنها انتظار دارند ترامپ برای این جلسه نسبت به جلسه هلسینکی در سال ۲۰۱۸، به ویژه پس از گفتگوهای رئیس جمهور آمریکا با همتایان اروپایی، آماده‌تر باشد.
این مقام گفت، با این حال، یک «آسیب‌پذیری» برای تنها بودن ترامپ در اتاق دیدار با پوتین وجود دارد، زیرا رئیس جمهور روسیه «بازیگر فوق‌العاده‌ای» است.
یکی دیگر از مقامات اروپایی خاطرنشان کرد که اگرچه ترامپ ممکن است توهمات کمتری نسبت به گذشته در مورد پوتین داشته باشد، اما به این معنی نیست که او دیدگاه کاملاً منفی نسبت به همتای روسی خود دارد.
این مقام گفت: «به نظر می‌رسد ترامپ واقعاً به احتمال موفقیت اوکراین اعتقادی ندارد.»
یک مقام اروپایی دیگر گفت که طبق تجربه آنها، روسیه هرگز در بحث‌های معنادار «برای رسیدن به چیزی مشخص» شرکت نمی‌کند.
چالش‌ها و چشم‌اندازها
اختلافات عمیق میان مسکو و کی‌یف، به خصوص بر سر مناطق شرقی اوکراین، همچنان بزرگ‌ترین مانع پیش روی هر توافق صلح است. از سوی دیگر، جنگ به شدت هزینه‌زا و ویرانگر بوده و فشارهای بین‌المللی برای پایان دادن به آن بیشتر شده است.
دیدار روسای جمهور آمریکا و روسیه، در آلاسکا می تواند به عنوان نقطه عطفی در تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به این مناقشه تلقی می‌شود.
ترامپ که اخیراً با رئیس جمهور اوکراین و رهبران اروپایی نیز تماس گرفته، از آمادگی خود برای مذاکره و جستجوی راه‌حل مسالمت‌آمیز خبر داده است.
اکنون این دیدار، ممکن است فرصتی مهم برای آغاز گفت‌وگوهای جدی و کاهش تنش ها و تسهیل مذاکرات آینده باشد . اما تضمینی برای پایان جنگ نیست و موفقیت آن به آمادگی واقعی طرفین، انعطاف‌پذیری در مناقشه ارضی و حمایت جامع بین‌المللی بستگی دارد.
