پشت پرده ولخرجی‌های فرانسه برای عراقی‌ها
بسیاری از کارشناسان معتقدند علت هزینه‌کرد مالیات فرانسوی‌ها در عراق به ترکیبی از قدرت نرم و منافع اقتصادی ارتباط دارد، چراکه با هزینه‌ای که فرانسه برای آموزش و سلامت در عراق پرداخت می‌کند می‌تواند به شکل نامحسوسی بر جامعه و حکمرانی عراق تأثیر بگذارد و ارزش‌های غربی را ترویج کند.
به گزارش سایت طلا،آژانس توسعه فرانسه (AFD)، نهاد توسعه‌ای عمومی فرانسه، از سال ۲۰۱۴ در عراق فعال است و بر پروژه‌های حوزه سلامت، آموزش و زیرساخت با هدف حمایت از بازسازی پس از بحران و ایجاد تاب‌آوری در میان جمعیت‌های آسیب‌پذیر تمرکز دارد.
این ابتکارات، در حالی که در ظاهر بشردوستانه هستند، بازتاب‌دهنده منافع راهبردی فرانسه نیز می‌باشند، از جمله تقویت قدرت نرم، ترویج ارزش‌های غربی و تضمین فرصت‌های اقتصادی در منطقه‌ای حساس از نظر ژئوپلیتیکی.
اهمیت عراق برای فرانسه
عراق برای فرانسه از نظر راهبردی اهمیت زیادی دارد که ناشی از موقعیت ژئوپلیتیکی، منابع نفتی و ظرفیت شراکت‌های اقتصادی است. به طور تاریخی، فرانسه روابط نزدیکی با عراق داشته است، از جمله حمایت قابل توجه فرانسه از صدام در طول جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) از طریق ارائه تجهیزات نظامی و کمک‌های اقتصادی که علاقه فرانسه به ثبات منطقه‌ای(از نگاه غربی) و تأمین نفت را نشان می‌دهد، به‌طوری که در دهه ۱۹۷۰ عراق ۲۴٪ نفت فرانسه را تأمین می‌کرد. این حمایت تا جایی پیش رفت که فرانسه با حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ مخالفت کرد.
آغاز فعالیت AFD در عراق
حضور AFD در عراق از سال ۲۰۱۴ با تمرکز بر بحران انسانی ناشی از ظهور داعش و ورود پناهندگان سوری، به ویژه در اقلیم کردستان عراق آغاز شد. پروژه‌های اولیه که با حمایت سازمان‌های غیردولتی فرانسوی اجرا شدند با هدف تقویت دسترسی به خدمات پایه مانند آب، آموزش، سلامت و مراقبت‌های روانی-اجتماعی، عمدتاً در استان دهوک اجرا شدند.
فعالیت های AFD در عراق شامل مجموعه‌ای از پروژه‌ها در حوزه سلامت، آموزش و زیرساخت است که شامل دو پروژه برجسته زیر است:
پروژه سلامت: مرکز تحقیقات و مراقبت‌های پزشکی دانشگاه موصل (MRCC): این پروژه ۱۰ میلیون یورویی که در فوریه ۲۰۲۳ آغاز شد با هدف عملیاتی‌سازی مرکز MRCC و ارتقاء همکاری‌های علمی و فنی میان نهادهای پزشکی فرانسه و عراق است.
تمرکز پروژه بر ارائه خدمات پیشرفته تشخیص و درمان، از جمله فعالیت‌های آزمایشگاهی، تصویربرداری پزشکی و تخصص‌هایی چون قلب و سرطان است و همچنین آموزش پزشکی برای رسیدن به استانداردهای ملی ارتقاء می‌یابد. این پروژه با همکاری Expertise France و دانشگاه موصل و اداره بهداشت نینوا اجرا شده و با حضور مقامات عالی‌رتبه از جمله سرکنسول فرانسه در موصل افتتاح شد.
پروژه آموزش: بهبود دسترسی به آموزش ابتدایی در استان دهوک: این پروژه ۲ میلیون یورویی که با حمایت مالی AFD و صندوق Madad اتحادیه اروپا انجام می‌شود برای کودکان آسیب‌پذیر از جمله پناهندگان سوری، آوارگان داخلی عراقی و جوامع میزبان در استان دهوک طراحی شده است.
این پروژه با اجرای صلیب سرخ فرانسه ۱۰ مدرسه را بازسازی کرده، ۱۰ انجمن والدین و معلمان برای رفع موانع تحصیلی ایجاد کرده و ۱۵۶ معلم را در زمینه حمایت روانی-اجتماعی و پیشگیری از ترک تحصیل آموزش داده است. این پروژه بخشی از ابتکار "مینکا خاورمیانه" است که هدف آن ارتقاء دسترسی به آموزش و رفاه در مناطق متاثر از درگیری است این پروژه‌ها که از طریق شبکه ۸۵ دفتر میدانی AFD و در راستای اهداف توسعه پایدار فرانسه اجرا می‌شوند بر ظرفیت‌سازی و تأثیر بلندمدت تمرکز دارند، با تعهد کلی ۴۲۰ میلیون یورو طی پنج سال که منجر به بهبود دسترسی به آب آشامیدنی برای ۷۵۰٬۰۰۰ نفر شده است.
چرا فرانسه در عراق هزینه می کند؟
مهم ترین سوالی که به ذهن متبادر می شود این است که چرا دولت های فرانسه از مالیات پرداخت شده توسط اهالی این کشور در هزاران کیلومتردورتر هزینه می کند؟در حالی که روایت رسمی و ادعای AFD بر توسعه و کمک‌های بشردوستانه تأکید دارد سابقه سیاه فرانسه در انسان دوستی و حمایت از حقوق بشر چنین ادعایی را رد می کند.
کارشناسان بر این باورند که علت اصلی هزینه کرد فرانسه در عراق ترکیبی از قدرت نرم و منافع اقتصادی است. پس‌زمینه، فعالیت‌های AFD به قدرت نرم فرانسه با ایجاد حسن نیت در بین مردم و دولت عراق و ایجاد شراکت‌های بلندمدت با نهادها و جوامع عراقی کمک می‌کند. با حمایت از پروژه‌های آموزشی و سلامت، فرانسه می‌تواند به شکل نامحسوسی بر جامعه و حکمرانی عراق تأثیرگذار باشد و ارزش‌های غربی مانند دموکراسی، حقوق بشر و سکولاریسم را که با اهداف سیاست خارجی آن همسو هستند ترویج کند.
از منظر اقتصادی، مشارکت AFD درهای ورود برای شرکت‌های فرانسوی به فرآیند بازسازی عراق به ویژه در بخش‌هایی مانند زیرساخت، انرژی و سلامت را می‌گشاید. به‌طوری که شرکت‌هایی مانند توتال و سانوفی در عراق فعال هستند از منظر ژئوپلیتیکی، تلاش‌های AFD به فرانسه در مقابله با نفوذ منطقه‌ای به‌ویژه قدرت نرم ایران از طریق شبکه‌های شیعی کمک می‌کند و جایگاه آن را در برابر رقابت با ترکیه ،چین و حتی امریکا حفظ می‌کند.
بنابراین استراتژی AFD در عراق بیش از صرفاً بازسازی است؛ این نهاد به ابزار قدرتمند نفوذ نرم و تقویت روابط اقتصادی سیاسی فرانسه بدل شده است. با هزینه‌ای فراوان در پنج سال گذشته، فرانسه در پی تثبیت تصویر شریک قابل اعتماد، توسعه‌دهنده ارزش‌های غربی و حضور مؤثر در عرصه ژئوپلیتیک عراق است. عراق امروز نه میدان صرف پروژه‌های توسعه، بلکه بستر رقابت قدرت‌های جهانی برای شکل‌دهی به آینده منطقه‌ای خود است.
