هشدار اکونومیست: طوفان تازه در راه بازار ارز

مجله اکونومیست دیروز دوشنبه در گزارشی تحلیلی اعلام کرد دلار آمریکا با ضعفی بی‌سابقه در سال‌های اخیر روبه‌رو شده است؛ وضعیتی که ناشی از مجموعه‌ای از سیاست‌ها و مواضع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از زمان بازگشت مجدد او به کاخ سفید است.

گرچه بازارهای مالی آمریکا توانسته‌اند تا حدی با این نوسانات همراه شوند، اما شواهدی که از عمق بازار به‌دست می‌آید، نشان می‌دهد موقعیت دلار به‌عنوان ارز مرجع و پناهگاه مطمئن جهانی دیگر همچون گذشته تضمین‌شده نیست.

از زمان آغاز دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ، بازارها پی‌درپی شاهد شوک‌های اقتصادی بوده‌اند تا جایی که به‌نظر می‌رسد واکنش سرمایه‌گذاران به این تحولات کمرنگ و سرد شده است.

اکونومیست یادآور شده تصمیماتی که معمولاً می‌توانستند بازارها را دچار وحشت کنند—نظیر تعرفه‌های ۵۰ درصدی بر واردات مس و ۳۰ درصدی بر واردات کالا از اتحادیه اروپا—دیگر تنها با واکنش‌های ملایم بازار همراه می‌شود.

با این حال، برخی رویدادها همچنان شوک‌های زودگذر وارد کرده‌اند؛ از جمله در ۱۶ ژوئیه، زمانی که ترامپ تهدید به برکناری جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، کرد. این تهدید باعث جهش موقت سود اوراق قرضه و کاهش نرخ برابری دلار شد، اما به‌سرعت همه‌چیز به روال عادی بازگشت و حتی بورس آمریکا روز بعد رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند.

اما آنچه اکونومیست آن را «ثبات ظاهری» می‌نامد، در واقع حاکی از نگرانی‌های عمیق و رو به افزایش در میان سرمایه‌گذاران است.

بر اساس این گزارش، از زمان تحلیف ترامپ، ارزش دلار حدود ۱۰ درصد در برابر سبد ارزهای معتبر جهانی کاهش یافته—رقمی برخلاف پیش‌بینی‌های اسکات بیسنت، وزیر خزانه‌داری ترامپ که انتظار داشت سیاست‌های حمایت‌گرایانه رئیس‌جمهور باعث تقویت دلار شود. سیاست‌هایی که به‌زعم او باید باعث کاهش نیاز به ارزهای خارجی جهت تأمین واردات می‌شد.

سود بانکی هم حریف سقوط دلار نشد

اکونومیست در ادامه تأکید می‌کند یکی از عوامل اصلی کاهش ارزش دلار، گسسته شدن پیوند سنتی میان نرخ بهره و ارزش ارز است.

در آوریل، علی‌رغم افزایش بازدهی اوراق قرضه آمریکا، ارزش دلار روند نزولی گرفت؛ پدیده‌ای کم‌سابقه در اقتصادهای توسعه‌یافته اما آشنا در بازارهای نوظهور.

به باور اکونومیست، این وضعیت یادآور بحران اوراق قرضه انگلیس در زمان نخست‌وزیری لیز تراس در سال ۲۰۲۲ است.

هرچند این رابطه میان نرخ بهره و ارزش دلار بعدها به حالت عادی بازگشت، اما دلار نتوانست ارزش ازدست‌رفته خود را بازیابد—نشان‌دهنده آسیبی ماندگار به جایگاه جهانی آن.

اکونومیست این موضوع را نشانه‌ای از شکنندگی جایگاه دلار در نتیجه رشد بی‌ثباتی‌های اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های بی‌پایه ترامپ می‌داند.

تزلزل جایگاه پناهگاه امن دلار

یکی از پایه‌های سنتی قدرت دلار، نقش آن به‌عنوان دارایی امن در دوران بحران‌های مالی جهانی است؛ اما حتی این نقش نیز در ماه آوریل زیر سؤال رفت.

در همان زمانی که شاخص نوسان بازار (VIX) -که معیاری برای سنجش میزان ترس سرمایه‌گذاران است- افزایش یافت، ارزش دلار سقوط کرد. این وارونگی در رفتار بازار نسبت به دلار، زنگ خطری برای تحلیلگران اقتصادی به‌حساب می‌آید.

اکونومیست در این باره به نقل از استیون کامین، پژوهشگر مؤسسه

«آمریکن اینترپرایز» ایده‌ای را مطرح می‌کند: استفاده از رابطه میان شاخص VIX و نرخ دلار (با درنظرگرفتن متغیرهای تأثیرگذار دیگر مانند نرخ بهره) به‌عنوان معیاری برای سنجش میزان شکنندگی دلار.

این شاخص نشان می‌دهد از زمان آنچه ترامپ آن را «روز آزادی» -روز تحلیف خود- خواند، آسیب‌پذیری دلار افزایش یافته و در هفته‌های پس از آن بیشتر هم شده، هرچند در ماه گذشته قدری ثبات یافته است.

دلار؛ در انتظار آزمون‌های جدید

اکونومیست بر این باور است که گرچه کاهش ارزش دلار در هفته‌های اخیر شدت بیشتری نیافته، اما احتمال بروز یک بحران ارزی جدید همچنان بالاست؛ به‌ویژه اگر ترامپ تعرفه‌های تجاری جدید را که برای اول آگوست برنامه‌ریزی شده، اجرایی کند—تعرفه‌هایی که می‌تواند نرخ‌های گمرکی آمریکا را به همان سطوح بحرانی آوریل بازگرداند.

از سوی دیگر، استقلال بانک مرکزی آمریکا همچنان در معرض تهدید فشارهای فزاینده سیاسی از سوی کاخ سفید قرار دارد—مسئله‌ای که نگرانی‌ها را درباره ثبات سیاست‌های پولی این کشور بیشتر کرده است.

اکونومیست می‌نویسد بازارها ممکن است به بی‌ثباتی‌های روزمره در کاخ سفید عادت کرده باشند، اما همزمان به‌خوبی می‌دانند هر لغزش بزرگ‌تر می‌تواند به طوفانی جدید در بازارهای ارز و اوراق قرضه بدل شود.

در پایان، این گزارش تصریح می‌کند که دلار آمریکا هنوز سقوط نکرده، اما ضربات سنگینی به وجهه خود به‌عنوان ارز بلامنازع جهانی دریافت کرده است.

اکونومیست در جمع‌بندی می‌نویسد: «با توجه به آشوب‌های بی‌سابقه سال ۲۰۲۵، بعید است ناظران بازار دلار نیازی به انتظار طولانی برای آزمونی دیگر بر سر میزان تاب‌آوری این ارز داشته باشند.»