رمزگشایی نوشته روی انگشتر آقا + عکس
روز گذشته و در جریان دیدار اعضای قوه قضائیه با رهبر معظم انقلاب، ایشان انگشتری در دست داشتند که روی آن حک شده بود: «اِنَّ مَعِیَ رَبّی»
در جریان دیدار اعضای قوه قضائیه با رهبر معظم انقلاب، ایشان انگشتری در دست داشتند که روی آن حک شده بود: «اِنَّ مَعِیَ رَبّی». این نوشته بخشی از آیه ۶۲ سوره مبارکه شعرا است که می‌فرماید: «کَلّا اِنَّ مَعِیَ رَبّی سَیَهدین» (موسی) گفت: «چنین نیست (که گمان می‌کنید)! بی‌گمان پروردگارم با من است و به زودی مرا راه خواهد کرد.»
فضای نزول آیه
آیه ۶۲ شعرا در یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین لحظات داستان حضرت موسی علیه‌السلام نازل شده است؛ هنگامی که حضرت موسی، بنی‌اسرائیل را از مصر خارج کرده و فرعون با سپاهیان خود در تعقیب آن‌هاست. بنی‌اسرائیل به دریایی بزرگ می‌رسند و راه پیش رو بسته است، در حالی که از پشت، صدای سم اسبان سپاه فرعون نزدیک‌تر می‌شود. در این شرایط بحرانی، یاران موسی دچار ترس و اضطراب شده و می‌گویند: «إِنَّا لَمُدْرَكُونَ» یعنی ما قطعاً گرفتار می‌شویم. آیه ۶۲ پاسخ حضرت موسی به این اضطراب و ترس است؛ پاسخی که به یکی از زیباترین جملات توکل، ایمان و اعتماد به خدا در قرآن تبدیل شده است.
شرح واژگان
کَلَّا: در لغت به معنای «هرگز چنین نیست» یا «ابداً»، که در اینجا ردّ قاطع ترس و ناامیدی یاران است.
إِنَّ مَعِيَ رَبِّي: «همانا پروردگارم با من است»، یعنی همراهی خدا نه فقط در سطح کمک بیرونی، بلکه نوعی از حضور و همراهی شخصی با حضرت موسی.
سَيَهْدِينِ: «به زودی مرا هدایت خواهد کرد»، یعنی راه برون‌رفت از این موقعیت دشوار را خدا به من نشان خواهد داد.
ایمان کامل موسی علیه‌السلام
در اوج ترس و استیصال جمعیت، حضرت موسی برخلاف یارانش هیچ اضطرابی ندارد. سخن او نمایانگر ایمان بی‌تزلزل به یاری خداست. این عبارت «إن معي ربي» نشانه ایمان عمیق و اطمینانی است که نه بر اساس دلایل ظاهری، بلکه بر اساس معرفت به ربوبیت الهی شکل گرفته است.
در تفسیر المیزان آمده است که موسی با گفتن «إن معي ربي» نمی‌گوید که راه فرار را می‌داند، بلکه می‌گوید خدا با من است و اوست که مرا هدایت خواهد کرد. در این سخن، هم نفی نگرانی و هم وعده یقین به راهگشایی الهی نهفته است.
«معیّت» خداوند؛ حضور خاص ربوبی
علمای تفسیر میان معیّت عام خداوند که شامل همه مخلوقات است و معیّت خاص که مخصوص انبیا و اولیاست، تفاوت قائل‌اند. این آیه، نمونه‌ای از معیّت خاص است. در این نوع معیّت، خدا نه‌تنها حضور دارد، بلکه حامی، ناصر، راهنما و حافظ است.
در تفسیر مجمع‌البیان آمده است: مقصود از «معی» در این آیه، معیّت با عنایت، هدایت، لطف و رحمت است، نه صرف همراهی وجودی یا علمی.
پیام آرامش و قوت قلب برای مؤمنان
این آیه، الگویی است برای همه انسان‌ها در لحظات بحران. گاهی انسان در زندگی به موقعیتی می‌رسد که همه راه‌ها بسته به نظر می‌رسد و هیچ امیدی باقی نیست. در چنین لحظه‌ای، ایمان واقعی تجلی می‌یابد. موسی در چنین لحظه‌ای، با قدرت و آرامش وقتی به او می‌گویند راهی نداریم و نابود می‌شویم، می‌گوید: «هرگز! پروردگارم با من است.»
همین روحیه است که در سیره پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز دیده می‌شود، آن‌گاه که در غار ثور به ابوبکر می‌گوید: «لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا» (توبه، ۴۰). یعنی مهم نیست دشمنان چند نفرند یا راه ظاهری چقدر بسته است؛ مهم این است که خدا با ماست.
این آیه در کنار آیاتی مانند:
«إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا» (نحل: ۱۲۸)
«إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ» (بقره: ۱۵۳)
«لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا» (توبه: ۴۰)
نمایشگر فلسفه‌ای توحیدی است که راه‌حل همه دشواری‌ها را نه در اسباب ظاهری، بلکه در اتصال به خدا می‌بیند.
هنر مدیریت بحران از منظر ایمان
اگر آیه را از زاویه مدیریت بحران نگاه کنیم، حضرت موسی در اوج تهدید و اضطراب جمعی، به جای تقویت ترس یا ورود به هیاهو، یک جمله‌ی قاطع، آرام و سرشار از اطمینان بیان می‌کند که کل فضا را متحول می‌کند.
در روان‌شناسی، این مدل را «الگوی اعتماد آفرینی» می‌نامند. رهبران بزرگ، در لحظات بحرانی با کلامی ساده اما محکم، حس آرامش و اطمینان را به جمع تزریق می‌کنند. موسی با یک جمله، امید را در دل جمعی وحشت‌زده زنده کرد. کاری رهبر معظم انقلاب در جریان بحران‌های متعدد انجام داده است.
پاسخ به اضطراب بنی‌اسرائیل
عبارت یاران موسی «إِنَّا لَمُدْرَكُونَ» نشان از نگاه مادی‌گرایانه‌شان دارد. آن‌ها صرفاً به چشم ظاهر می‌نگریستند؛ از جلو دریا، از پشت سپاه دشمن، و نتیجه را پایان کار می‌دیدند. اما موسی نه به ظاهر، بلکه به قدرت لایزال خدا نگاه می‌کرد. بنابراین در تفسیر این آیه، تضاد میان دو نوع نگاه (نگاه مادی صرف و نگاه توحیدی) کاملاً مشهود است.
آیه‌ای که درس امروز زندگی ما است
در لحظه‌های بی‌راهی و درماندگی، نخستین واکنش باید پناه بردن به خدا باشد. باور به معیّت خدا، راه را باز می‌کند حتی اگر در ظاهر همه راه‌ها بسته باشند.
رهبران حقیقی، با زبان ایمان، ملت خود را از پرتگاه ناامیدی بیرون می‌کشند.
توحید در زندگی، به معنای اعتماد قلبی است به اینکه هرچه باشد، راه‌حل در دست خداست.
روایت‌هایی درباره این آیه
در برخی روایات آمده است که این آیه از جمله آیاتی است که برای ایجاد قوت قلب و توکل در مؤمنان خوانده می‌شود. همچنین نقل شده است که حضرت علی علیه‌السلام در جنگ‌ها هنگام سختی، گاه به این آیه اشاره می‌کردند تا روحیه سپاه را تقویت کنند.
آیه ۶۲ سوره شعرا، نمایی از ایمان مطلق به خداست؛ ایمانی که در تاریک‌ترین لحظه‌ها، چراغ راه انسان می‌شود. حضرت موسی در این آیه، همه هستی خود را به دست خدا می‌سپارد و با قوت می‌گوید: «خدا با من است؛ راه را خواهد گشود.»
این آیه به ما می‌آموزد که بزرگ‌ترین قدرت در زندگی، نه در اسلحه یا ثروت یا عدد جمعیت، بلکه در اتصال به خدا و اعتماد بر هدایت اوست. توکل موسی در این لحظه، دریای سرخ را شکافت، ولی معجزه اصلی، قبل از آن در دل موسی اتفاق افتاده بود: جایی که «خدا را کافی» دانست.
