مکانیسم ماشه یا اسنپ بک چیست و در چه صورت علیه ایران فعال می‌شود؟ + جزئیات

تصمیم ایران برای تعلیق همکاری‌های داوطلبانه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به حملات نظامی اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای، تهران را با تهدید بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی در قالب فرآیندی روبرو کرده است که با عنوان «مکانیسم ماشه» شناخته می‌شود.

این مکانیسم در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تعریف شده و به یکی از طرف‌های برجام (آمریکا، اروپا، چین یا روسیه) امکان می‌دهد با ادعای نقض توافق توسط ایران، موضوع را به شورای امنیت ببرند.

اگر ظرف ۳۰ روز اختلاف حل نشود، تحریم‌های قبلی به‌طور خودکار اعمال می‌شوند. اسنپ‌بک نیازی به رأی‌گیری یا وتو ندارد، بنابراین فعال شدنش بسیار سریع است. این ابزار برای فشار بر ایران طراحی شده، اما فعال شدن آن می‌تواند تبعات سنگینی مثل سقوط ارزش ریال، توقف تجارت بین‌المللی و افزایش تنش‌های سیاسی داشته باشد. ایران با دیپلماسی فعال و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تلاش می‌کند از فعال شدن این مکانیسم جلوگیری کند.

مکانیسم ماشه سازوکاری مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که به کشور‌های عضو توافق هسته‌ای (برجام) اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، درخواست بازگشت تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل متحد را مطرح کنند.

بر اساس این سازوکار، حتی اگر دیگر اعضا (مانند روسیه یا چین) با بازگشت تحریم‌ها مخالفت کنند، فرآیند بازگشت خودکار تحریم‌ها ظرف ۳۰ روز اتفاق می‌افتد و قابل وتو نیست.

در حال حاضر، گرچه تنش‌ها بالا گرفته، اما هنوز قطعنامه‌ای برای ارجاع رسمی پرونده ایران به شورای امنیت صادر نشده است. با این حال، در صورت تداوم اختلافات و عدم همکاری تهران، کشور‌های غربی ممکن است در گام بعدی به سمت فعال‌سازی این مکانیسم حرکت کنند.