۱۶ نکته حیاتی برای ایران در محتوای برنامه مشترک جامع
توافقنامه جامع هسته‌ای ایران در راستای تامین حقوق هسته‌ای ایران و همچنین رفع به اصطلاح نگرانی‌های ۱+۵ چه محتوایی را باید داشته باشد؟
تاریخ: ۱۵/تير/۹۳ ساعت ۰۹:۵۵ | سرگرمی شناسه خبر: ۱۶۶۶۰
مدت‌ها است که در رابطه با نگارش متن توافق نهایی و پیشرفت آن، دیدگاه‌های مختلف در سطوح رسمی و غیررسمی مطرح می‌شود. یکی از زاویه‌های پردازش این موضوع، محتوایی است که این توافقنامه باید در راستای تامین حقوق هسته‌ای ایران و همچنین رفع به اصطلاح نگرانی‌های 1+5 داشته باشد.
یکی از مولفه های اساسی و راهبردی دیپلماسی هسته‌ای کشور این است که در محتوای توافق نهایی موسوم به «برنامه مشترک جامع اقدام»، باید حقوق ایران رعایت و تضمین شود. ابعاد و محورهای کلان این حقوق را با نگاه متوازن و از جمله با نگاه به ابعاد حقوق –تعهدات بین‌المللی انرژی هسته‌ای و «عناصر اساسی توافق نهایی» که در آخرین بخش از مفاد توافق 24 نوامبر 2013 مقرر شده است، می‌توان به شرح زیر دسته بندی نمود:
الف - ابعاد کلی و بنیادین
1. لغو کامل کلیه تحریم‌ها: در این زمینه، ابتدا باید تحریم‌های یکجانبه امریکا و اتحادیه اروپا (اعم از تحریم‌های هسته‌ای، مالی و بانکی، نظامی و تسلیحاتی و هر تحریمی که به بهانه مساله هسته‌ای ایران وضع شده است) به صورت تدریجی لغو گردد. در رابطه با نوع تحریم هایی که در اولویت لغو قرار می‌گیرند، باید لغو تحریم‌های بانکی و نفتی در ابتدای این روند قرار گیرند.
2. توقف رویه روزآمد کردن فهرست اشخاص تحت تحریم: آمریکا و اتحادیه اروپا ملتزم به توقف رویه موسوم به روزآمد کردن فهرست اشخاص تحت تحریم خواهند بود.
3. خودداری از ممنوع المعامله کردن اشخاص ایرانی: مصوبه مجلس نمایندگان امریکا (لایحه قانون اختیارات دفاع ملی 2015) معامله با اشخاصی را که توسط این کشور به اتهام نقض تحریم‌های یکجانبه فهرست بندی شده‌اند، منع کرده است. از این رو، باید در توافق نهایی منع هرگونه قانونگذاری داخلی علیه اشخاص ایرانی یا خارجی که پیش از آن به عنوان ناقض تحریم‌های القا شده‌اند، پیش بینی شود.
4. استرداد اموال توقیف شده ایران: کلیه درآمدهای ضبط شده ایران باید طی کمترین تعداد اقساط و با رعایت ازسرگیری فعالیت‌های بانک مرکزی در کلیه کشورهای اروپایی و امریکا، آزاد و مسترد گردد.
5. خاتمه اجرای همه قطعنامه‌های شورای امنیت: علاوه بر تحریم‌ها، باید طرفین مقابل متعهد شوند در زمان یا طی مهلت معین از تاریخ اجرای توافق نهایی، پیش نویس‌های لازم را جهت لغو یکباره همه قطعنامه‌های شورای امنیت و مفاد آنها (اعم از هسته‌ای، بانکی، موشکی، نظامی و ...) و ساختارهای ناشی از آنها بویژه کمیته‌ها و هیات‌های پایش تحریم در شورا مطرح نمایند و به نتیجه برسانند. در این قطعنامه، باید خاتمه کلیه آثار اجرای قطعنامه‌های مذکور نیز تصریح شود و دولت‌ها متعهد شوند سریعاً اقدامات لازم را بر اساس حقوق داخلی جهت رفع اثر از تصمیمات و اقدامات اتخاذی قبلی در خصوص این قطعنامه‌ها، به عمل آورند.
6. حذف قطعی ایران از دستور کار شورای امنیت: طرفهای مقابل باید متعهد شوند که ایران در زمینه مسائل هسته‌ای، به صورت قطعی از دستور کار شورا خارج شده و هرگز در همین رابطه در دستور کار مجدد قرار نخواهد گرفت.
7. عادی شدن رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران در آژانس: طرفهای مقابل باید متعهد شوند که ظرف مهلت معین پس از اجرای تعهدات متقابل، تمامی رسیدگی‌های آژانس به مسئله هسته‌ای ایران تنها در قالب رسیدگی‌های پادمانی عادی خواهد بود.
8. تضمین عدم تکرار سناریوهای گذشته در آینده: تضمین عادی ماندن برنامه هسته‌ای ایران در دستور کار بین المللی و عدم تکرار مجدد اتهامات علیه ایران در رابطه با مسئله هسته‌ای و خودداری از استفاده ابزاری از آژانس علیه ایران در آینده، باید توسط طرفهای مقابل تعهد شود.
9. تضمین حق فعالیت بازرگانی و تجاری بین‌المللی ایران و ایرانیان: طرفهای مقابل باید خودداری از ایجاد هرگونه مانع در زمینه فعالیت‌های تجاری بین‌المللی ایران و اشخاص ایرانی را تعهد نمایند.
10. تشکیل هیات نظارت بین‌المللی بر تعهدات اعضای 1+5: به منظور نظارت بر حسن اجرای تعهدات طرفهای مقابل، هیات بین‌المللی ویژه با حضور ایران و ناظرین نهادهای بین‌المللی مستقل نظیر جنبش عدم تعهد، تشکیل شود.
ب- مسائل صنعت هسته‌ای
1. حفظ غنی سازی اورانیوم (شامل ادامه غنی سازی در داخل؛ تناسب تعداد سانتریفیوژها با نیازهای فعلی و آینده کشور به غنی سازی به ویژه تولید سوخت مورد نیاز کلیه تاسیسات کشور به ویژه عدد 50 هزار ماشین که رئیس سازمان انرژی اتمی متناسب با برنامه‌های کشور در چند سال آتی اعلام کرده است)؛ در این زمینه باید اورانیوم غنی شده قابل مصرف در راکتورهای تحقیقاتی اراک و رآکتورهای آینده نیز لحاظ شود و بعد از یک مهلت 4 ساله، ایران امکان از سرگیری غنی سازی 20 درصد برای تامین نیازهای داخلی را با رعایت مقررات پادمان داشته باشد.
2. حفظ ماهیت آب سنگین اراک و ظرفیت تولید و کاربردهای متنوع صلح آمیز آن: در این خصوص، باید تغییرات در طراحی قلب رآکتور به گونه‌ای باشد که راه اندازی این رآکتور در سریع ترین زمان ممکن انجام شود.
3. حفظ و ادامه تحقیق و توسعه و حق پیشرفت تدریجی آن (ضمن حفظ دستاوردهای دانش و فناوری هسته‌ای کشور، امکان توسعه آنها نیز در عین اجرای پادمان، تضمین شود)
4. تضمین دسترسی به دستاوردهای بین‌المللی در زمینه انرژی هسته‌ای صلح آمیز (به ویژه تصریح به تعهد طرفهای مقابل دائر بر خارج کردن ایران از لیست سیاه گروه‌های کنترل صادرات هسته‌ای)
5. اجرای پادمان و اقدامات داوطلبانه و اعتمادساز ناشی از توافقنامه تهران: با توجه به رویه معمول و توافق های صورت گرفته میان ایران و آژانس برای پایش فعالیت‌های هسته‌ای کشور، در طول اجرای توافق نهایی نیز ضمن استمرار روحیه همکاری و تعامل متقابل، سایر مراحل اجرای کامل توافقنامه 2013 ایران و آژانس پیگیری خواهد شد. آژانس در پایان متعهد به ارائه گزارش نهایی حل همه ابهامات گذشته و حال برنامه هسته‌ای صلح آمیز کشور به شورای حکام و شورای امنیت خواهد بود.
6. اعمال ترتیبات فرعی پادمان: در صورت ایفای تعهدات طرفهای مقابل و همکاری آژانس در حل سریع ابهامات گذشته و حال برنامه هسته ای صلح آمیز، ایران به صورت داوطلبانه تعلیق اجرای کد اصلاحی 3.1 را در خصوص اعلام پیش هنگام تصمیم به ایجاد تاسیسات هسته‌ای جدید، را متوقف خواهد کرد.
