میزان رشد تولیدات آهن و فولاد در چند سال اخیر

صنعت فولاد يکي از صنعت هایی است که نقش اساسی در توسعه و رشد کشورهاي مهم و پيشرفته صنعتي ايفا کرده است و همیشه مصرف آن مثل يکي از شاخص ‌هاي توسعه و رشد کشورها مورد ارزيابي قرار گرفته است. اين صنعت در ايران به علت ایجاد درآمد ارزي و ايجاد تحرک در صنعت های پايين ‌دستي از اهميت فراوانی برخوردار می باشد. با گسترش صنعت های فولادسازي ايران، اقتصاد و صنعت اين کشور ارتباط تنگاتنگي با اين صنعت ها پيدا کرده است. تحول و رشد صنایع فولاد در طول دهه‌ هاي اخير به شکل خوبی قسمتی از دستاوردهاي جمهوري اسلامي ایران را آشکار مي‌کند.

صنيع ‌الدوله به عنوان اولین رئيس مجلس ملي ايران يکي از فعال ‌ترين اشخاص در انتقال و ورود صنعت ها به ايران بوده است که راه ‌اندازی صنعت کبريت ‌سازي و قند و نساجي از اساسی ترین اقدام های او بوده است. او اولين شخصی بود که صنایع کوره آهن‌ تراشي را در آخرين سال های حکومت ناصرالدين ‌‌شاه پايه ‌گذاري کرده است. البته ترور ناصرالدين‌ شاه کار را به عقب انداخت.

سپس در سال 1317 توافقي میان کنسرسيوم آلمان و ايران براي تولید کارخانه ذوب‌ آهن در کرج بسته شد. البته هنوز کار انجام دادن آن به اتمام نرسیده بود که متفقين در سال 1320 به کشور حمله کردند و آلمان‌ ها مجبور به خارج شدن از کشور شدند و کار ناتمام ماند! سپس نماينده شرکت دماگ‌‌ـ کروپ به يکي از کارشناس های ايراني گفته بود؛ احداث ذوب‌آهن در کرج به اين علت امکان‌ پذير نبود که معدن های شمال ايران به اندازه کافي سنگ ‌آهن را موجود نداشتند و فقط مصرف دو سال کارخانه را تهیه مي‌کردند.

همچنین زغال‌ سنگ اين قسمت براي مصارف کوره ‌هاي ذوب ‌آهن مناسب نمی باشد. وقتي شخص ايراني از او پرسيد که به چه علت همچین محلي براي احداث ذوب ‌آهن انتخاب شد، جواب داده بود که با اجبار و ابرام رضاشاه منطقه کارخانه در کرج تعيين شده است و شرکت کروپ هم به اجبار پذيرفت!

در اين مرحله بانک جهاني به بهانه اینکه بعضی از اين کشورها بدون مطالعه مناسب و کافي از ایجاد کارخانه ذوب‌آهن، ضرر زیادی ديده ‌اند، به طور کلي با ساختن کارخانه ذوب ‌آهن در کشورهاي در حال توسعه مخالفت زیادی بود. تلاش‌ هاي زیاد پهلوي دوم براي دست یافتن به صنعت ذوب آهن موفق آمیز نبود، تا زمانی که در سال ۱۳۴۳ خبر مناقصه ذوب ‌آهن ايران در جرايد مهم جهانی منتشر شد و به دنبال آن پيشنهاداتی از طرف کشورهاي صنعتي جهان به ايران شد. در این پیشنهادات متقاضيان حاضر شدند در احداث کارخانه با پرداخت کردن وام يا بهره ‌برداري و اداره يا نصب يا سرمايه ‌گذاري در کارخانه با ايران همکاري کنند.

در اين بین پيشنهاد اتحاد شوروي از همه آن ها مناسب تر و بهتر بود و از نظر اقتصادي مناسب تر بود. بعد از رفت و برگشت ‌هاي گروه های مذاکره ‌کننده شوروي و ايران، در آخر در روز ۲۲ دي‌ ماه ۱۳۴۴ قرارداد ذوب ‌آهن ايران در مسکو امضا شد و همچنین در همان زمان قراردادهاي ديگري مثل همکاري ‌هاي اقتصادي و فني ماشين ‌سازي انتقال گاز منعقد شد.

نگاهی به وضعیت تولیدات و مصرف آهن و فولاد

ظرفيت کارخانه ذوب ‌آهن ايران ۶۰۰ هزار تن فولاد تعیین شده بود که طی سه سال بعد موارد بهره ‌برداري قرار مي‌گرفت. مرحله بعدی اين قسمت صنعتي که دو سال بعد شروع می شد ظرفيت رشد آن را به يک ميليون تا يک ميليون و ۲۰۰ هزار تن افزایش مي‌ داد. نوع سوخت و کوره مرتفع آن زغال‌ سنگ تعیین شده بود و مقدار شش هزار نفر کارگر برای ساختمان آن از روز اول مشغول به کار کردن مي‌ شدند.

بعد از انقلاب اسلامي شرکت ملي صنايع فولاد ايران و شرکت ملي ذوب ‌آهن ايران در هم ادغام شدند و شرکت ملي فولاد ايران در سال ۱۳۵۸ احداث شد. اکنون شرکت ملي فولاد ايران وظيفه نظارت کردن و مديريت کردن صنعت های فولادي ايران از مرحله اکتشاف کردن منبع های اوليه تا بازاريابي بين ‌المللي و داخلي محصول ها را بر عهده دارد. شرکت ملي فولاد ايران در جایگاه مهم ترین و بزرگ ‌ترين شرکت دولتي در خاورميانه است.

در موقع جنگ عراق و ايران توسعه صنعت های فولادي ايران اراده و عزم خود را از دست دادند. مجتمع فولاد اهواز در سال 1353 با ظرفيت های 35/2 ميليون تن در سال شروع به کارکردن کرد. این در نظر گرفته شده بود که تا سال 1362 کار تولید اين مجموعه به پایان برسد، اما به علت حمله های هوايي عراق به تأخير انداخته شد. با اين وجود بلافاصله بعد از آتش ‌بس در 12 فروردین ماه 1368 توسط آیت‌الله‌ العظمی خامنه ‌ای شروع به کارکرد.

این شرکت مهم ترین و اولین مجتمع ساخت آهن و فولاد ایران به روش کوره قوس الکتریکی و احیا مستقیم است و اساسی ترین و بزرگ‌ ترین عرضه ‌کننده شمش فولاد و همچنین دومین قطب ساخت فولاد خام در ایران می ‌باشد و یکی از مهم ترین بنگاه ‌های پیشرو اقتصادی می باشد که در عرصه ‌های منطقه ‌ای و ملی صنایع فولاد حضوری خیلی فعال دارد.

سپس در سال ۱۳۷۱ مرحوم هاشمي ‌رفسنجاني رئيس ‌جمهور ایران پروژه فولاد مبارکه اصفهان را افتتاح کرد و به اين ترتيب، فولاد مبارکه به مهم ترین و بزرگ ‌ترين شرکت ساخت فولاد خاورميانه و کشور تبدیل شد. هم اکنون گروه شرکت ‌هاي فولاد مبارکه اصفهان متریال اوليه بیش تر از ۳ هزار کارخانه و همچنین کارگاه های توليدي ایران در صنعت های لوله و پروفيل، غذايي، کشتي‌سازي و سازه‌هاي دريايي و نفت و گاز و پتروشيمي، خودرو، موتورهاي الکتريکي، لوازم خانگي، فلزي سبک و سنگين، ساختماني،... را تأمين مي‌کند.

کارخانه هر ساله قسمتی از محصول های خود را در جهت برآورده کردن نيازهاي ارزي و ارتقا کيفيت و حضور مستمر در بازارهاي جهاني و پیشرفت آن صادر مي ‌کند و با دقت به اعتبار بدست آمده در بازار جهاني هم ‌اکنون اعتبار و پتانسيل لازم برای انجام صادرات به بيش از ۳۸ کشور جهان را دارد. در مجموع نيمه اول سال ۱۳۹۶ ظرفیت اولیه گروه فولاد مبارکه به ۳/۱۰ ميليون تن افزایش يافت. علاوه بر این ساخت ۸/۱۲ ميليون تن فولاد تا سال ۱۳۹۸ و ۲۵ ميليون تن در افق ۱۴۰۴ را پیش بینی و برنامه ‌ريزي شده است.

چشم ‌انداز صنایع فولاد کشور به علت منبع های اوليه غني، قيمت کم انرژي و نيروي های انساني خیلی مساعد و مطلوب می باشد. با وجود اينکه ايران در 20 سال اخير با پیشرفت ظرفيت ‌هاي موجود و بدون اینکه ظرفيت جديدي براي ساخت فولاد اضافه کند، مقدار واردات آن به مقدار چشمگيري کم شد و همچنین صادرات آن را امکان پذیر کرده است.متناسب به آمار انجمن فولاد، فولادسازان در سال 1396 در مجموع ۲۱ ميليون و ۸۸۴ هزار تن فولاد مياني را ساختند که از ساخت ۱۸ ميليون و ۴۶۶ هزار تن سال ۹۵ بیش از ۱۹ درصد زیادتر است. آمارهاي سه ماهه اولیه سال 1397 انجمن فولاد گويا رشد ۱۱۱ درصدي در مقایسه به سال گذشته در صادرات محصول های فولادي است.

در نهایت در بهار ۹۷ بیش تر از ۶۳۳ هزار تن انواع مختلف محصولات فولادي از ایران صادر شد که، ۹۱ هزار تن ورق گرم زير ۳ ميلي‌متر، ۴۶ هزار تن تيرآهن، ۱۷ هزار تن ورق پوششدار و۱۵۲ هزار تن آن ميلگرد شاخه، ۱۵۱ هزار تن ورق گرم بالاي ۳ ميلي‌متر، ۱۳۹ هزار تن ميلگرد کلاف و در نهايت ۸ هزار تن ورق سرد بود.

افق 1404 فولاد ايران برابر 55 ميليون تن فولاد در سال می باشد که پيش ‌بيني این می باشد که 41 ميليون تن از آن در درون کشور به مصرف برسد و 14 تن از آن به خارج از کشور صادر گردد.

منبع: سایت https://ahanlands.com