الجزیره: ایران برای هر سناریوی نفتی آماده است

الجزیره در یادداشتی به قلم رسول آل حائی با عنوان: افزایش فروش نفت ایران با وجود فعال شدن مکانیزم ماشه؛ چه دلایلی دارد؟ آورده است تنها چند روز پس از اعلام ایران مبنی بر ثبت صادرات نفتی بی‌سابقه و همزمان با فعال شدن مکانیزم ماشه توسط تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران، شرکت «تانکر تراکرز» که شرکت ردیابی محموله‌های نفتی است، اعلام کرد که فروش نفت ایران به رقم بی‌سابقه‌ای از سال ۲۰۱۸ رسیده است.

الجزیره آورده این در حالی است که در ایران، باور عمومی بر این بود که بازگشت تحریم‌ها صادرات نفت را به شدت محدود خواهد کرد و اقتصاد ملی که پیش‌تر تحت فشار تحریم‌ها قرار داشت، آسیب خواهد دید. اما آمار‌های بین‌المللی خلاف این انتظار را نشان می‌دهد.

رکورد صادرات نفت ایران

به نوشته این رسانه قطری، شرکت «تانکر تراکرز» در یک پست در شبکه اجتماعی X اعلام کرد: «ایران در سپتامبر گذشته حدود ۲.۳ میلیون بشکه نفت خام صادر کرده است، رقمی که طی هفت سال گذشته بی‌سابقه بوده است»، یعنی از زمان خروج رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ و اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران.

الجزیره افزود، بر اساس داده‌های رسمی وزارت نفت ایران، صادرات نفت این کشور در هر ماه به ۶۶.۸ میلیون بشکه رسید که معادل حدود ۲.۱۵ میلیون بشکه در روز است. با این حال، وزیر نفت ایران، محسن پاک‌نژاد، از اعلام میزان فروش نفت خودداری کرد.

دلایل افزایش صادرات

محسن پاک‌نژاد در حاشیه جلسه شورای وزیران در تاریخ ۲۹ اکتبر گفت: «متأسفانه نمی‌توانم ارقام صادرات نفت را فاش کنم، اما اگر اعلام می‌کردم، می‌دیدید که وضعیت بسیار بهتر از گذشته است.»

حمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران، دلیل رشد فروش نفت را افزایش همزمان تولید و تغییر مسیر‌های بازاریابی و همچنین سیاست ذخیره‌سازی مازاد نفت در خاک چین دانست.

او در گفت‌و‌گو با الجزیره تأکید کرد که سیاست‌های ترامپ علیه ایران و چین باعث تقویت هماهنگی میان این دو کشور برای مقابله با فشار‌های آمریکا شده است. تقاضای فزاینده نفت نیز به تهران این امکان را داده تا مقادیر زیادی نفت خود را به صورت شناور در آب‌های بین‌المللی بفروشد و رکوردی تازه در فروش ثبت کند.

حسینی همچنین گفت: «آمار‌های شرکت‌های بین‌المللی ردیاب نفت کاملاً موضوعی هستند، اما سامانه ردیابی نفت پس از راه‌اندازی مجدد نشان داد که حجم نفت شناور ایران از ۲۰ میلیون بشکه تجاوز نمی‌کند و تعداد کشتی‌های نفتی ایران بین ۷۰ فروند (بارگیری و بازگشتی) است.»

اراده سیاسی ایران و نقش تحریم‌ها

محمد اسلامی، پژوهشگر اقتصادی، در گفت‌و‌گو با الجزیره اظهار داشت که تحریم‌های بین‌المللی در سپتامبر فعال شد، اما برای تأثیرگذاری واقعی نیاز به زمان بیشتری دارد. او افزود که اختلاف میان کشور‌های شرقی و غربی در شورای امنیت مانع تشکیل کمیته‌های اجرایی تحریم‌ها شده و هیچ اجماع جهانی بر سر آن وجود ندارد.

به گفته اسلامی، روسیه و چین بر این باورند که محدودیت‌ها علیه ایران از ۱۸ اکتبر پایان یافته و ایران پیش‌تر با تجربه فشار‌های ترامپ، راه‌حل‌های جایگزین برای مقابله با اقدامات اروپایی اتخاذ کرده است. وی افزود که مخالفت روسیه و چین با بازگشت تحریم‌ها، وزارت خزانه‌داری و امور خارجه آمریکا را مجبور به تلاش برای اعمال فشار خارج از چارچوب سازمان ملل کرده است.

چشم‌انداز استراتژیک

اسلامی تأکید کرد که تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند، زیرا ایران از مسیر‌های غیرمتعارف برای فروش نفت و دریافت درآمد استفاده می‌کند و خریدار اصلی یعنی چین، از فشار‌های آمریکا پیروی نمی‌کند. با این حال، او احتمال استفاده آمریکا از روش‌های نوآورانه برای کاهش فروش نفت ایران را رد نکرد.

سعید لیلاز، پژوهشگر اقتصادی، نیز در گفت‌و‌گو با الجزیره گفت: پشت افزایش صادرات نفت، اراده سیاسی ایران و چین قرار دارد و هدف، مقابله با سیاست‌های غربی برای تضعیف قدرت شرق است. او همچنین گفت: «آمریکا تمام ظرفیت‌های مکانیزم ماشه خود را قبل از فعال شدن آن مصرف کرده و بنابراین تأثیر چندانی بر صادرات نفت و اقتصاد ایران ندارد.»

سعید لیلاز ادامه داد که اگر چین تصمیم بگیرد به خرید نفت ایران ادامه دهد، تحریم‌های غربی نخواهند توانست اقتصاد ایران را به زانو درآورند. او اضافه کرد که حتی اگر پکن در مسیر سیاست آمریکا قرار گیرد، تهران قادر خواهد بود با فروش حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز، کشور را مدیریت کند.