معادن فیروزه در ایران

آبی آسمانی پر رنگ، بهترین رنگ فیروزه ایران می باشد. این فیروزه در گذشته به سراسر دنیا صادر می شده است. به عنوان مثال با اینکه کشور امریکا خود یکی از صادر کنندگان عمده فیروزه می باشد، واردات این کشور بنا به افزایش علاقه مردم آن سرزمین و جواهر سازان برای سنگ های تراشیده فیروزه ایران زیاد بوده است.

در اواسط سده هفدهم، تاورنیه می نویسد: «فیروزه تنها در ایران وجود دارد و از 2 معدن به دست می آید. یکی از این 2 رگه کهن صخره نام دارد، به مسافت 3 روز از مشهد به سوی شمال غرب، نزدیک شهر بزرگی به نام نیشابور واقع است و دیگری که نو صخره خوانده می شود، 5 روز از آن مسافت دارد.

سنگهایی که از نو صخره به دست می آید،از لحاظ جنس بدتر و رنگ آن آبی مایل به سفید است و چندان مرغوب نیست و می توان بسیاری از آن را به بهای کم خرید.
اما شاه ایران سالهاست استخراج فیروزه را از کهن صخره به خود محدود کرده است و کسی حق بهره برداری از آن را ندارد.» امروزه نیز چون زمان تاورنیه، مشهد و نیشابور منبع اصلی فیروزه ایران می باشد.

در ایران افزون بر معدن فیروزه نیشابور که مهمترین معدن فیروزه کشور بوده و در سطح جهانی نیز به دلیل کیفیت عالی آن از معروفیت ویژه ای برخوردار است؛ معادن فیروزه زیادری موجود می باشد؛ اما به علت کمی مقدار و عدم مرغوبیت، فیروزه حاصل از آن بهره برداری نمی شود.

که از این میان می توان به معدن فیروزه، طبس، کاشمر و قوچان اشاره کرد که محصول آن به رنگ آبی فیروزه ای نیست بلکه سبز رنگ بوده و ارزش زیادی نداشته و برای ساخت اشیا، ظروف تزئینی و مجسمه حیوانات کاربرد دارد. در حالیکه نوع فیروزه استخراج شده از معدن نیشابور بیشتر به صورت سنگ صاف و بدون رگه (عجمی) یا سنگ های رگه دار (شجری) می باشد؛ نمونه هایی از سنگ طبیعی فیروزه این معدن، در موزه های زمین شناسی و معدنی دنیا مانند موزه زمین شناسی لندن و در ایران موزه های زمین شناسی تهران و مشهد به نمایش گذاشته شده است.