نوسانات اخیر نرخ ارز دلایل فنی دارد/ سکوت سیاسیون بجاست

در حالی که اخیرا یکی از فعالان سیاسی دلایل غیر فنی را عامل جهش ارزی معرفی کرده است، این در حالی است که هشدارهای کارشناسان از زمستان 95 در خصوص شکل گیری ضربات هماهنگ پولی به نقشه ارزی کشور شنیده نشد و در عین بی تدبیری نرخ سود بانکی در برهه ای که نیاز به کنترل گردش نقدینگی برای ترمیم بازار ارزی کشور وجود داشت کاهش یافت.

به نظر میرسد برخلاف آنچه در برخی محافل عنوان می‌شود ریشه التهابات اخیر ارزی کشور موضوعات سیاسی مانند خروج ترامپ از برجام و یا نقش آفرینی مخالفان دولت نباشد. به طور خلاصه میتوان گفت دو دلیل کلی کاهش عرضه در بازار حواله و همچنین افزایش تقاضا دلیل اصلی شکل گیری بحران اخیر ارزی کشور در زمستان و بهار 97 بوده است.

جدی بودن افزایش تقاضای ارزی و بحران خروج سرمایه

بر اساس اعلام صندوق بین المللی پول، حساب سرمایه ایران در سال 96 منفی 27 میلیارد دلار بوده است، به عبارت ساده تر و نه الزاما دقیق تر در این سال به جای ورود سرمایه حدود 27 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است. این موضوع یکی از دلایل عمده افزایش تقاضا در بازار نحیف ارزی کشور می‌باشد.

مشکل بازار حواله است نه تقاضای نقدی

کاوه تقوی کارشناس ارشد اقتصادی و متخصص مسائل بانکی معتقد است، 3 دلیل عمده سمت عرضه در بازار حواله را با چالش رو به رو کرده است. به عبارت دیگر بانک مرکزی در مدیریت بازار نقدی ارز هیچ مشکلی ندارد اما چالش اصلی در مدیریت بازار حواله‌های ارزی است، گلوگاه های اصلی بازار حواله ایران عمدتا در دوبی و استانبول قرار دارند و با رخ دادن برخی تغییرات مانند وضع قوانین جدید مالیاتی در امارات عملا بازار حواله ایران دچار مشکل شده است.

اظهارت ضد برجامی ترامپ عامل اصلی التهاب ارزی نیست

به اعتقاد این کارشناس اقتصادی در حال حاضر حدود 30 درصد عملیات بازرگانی خارجی ایران از طریق سیستم بانکی شکل می‌گیرد و 70 درصد مابقی با محوریت دوبی از طریق سیستم حواله انجام می‌شود. نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که هرگونه تحرک رئیس جمهور امریکا در خصوص برجام، سیستم بانکی ایران را دچار چالش میکند. با توجه به اینکه میزان ال سی گشایش یافته (در طول یکسال) بعد از برجام نسبت به سالهای قبل از برجام افزایش نیافته است بنابراین در این حوزه نیز اقدامات رئیس جمهور امریکا نمی‌تواند عامل اصلی شکل‌دهی التهابات اخیر ارزی کشور باشد. این در حالی است که برخی سیاسیون تهدیدهای ترامپ را یکی از عوامل اصلی التهابات عنوان میکنند. این درحالی است که در خصوص برجام تغییر فنی ایجاد نشده و تحریم کاتسا نیز به اجرا درنیامده است.

3چالش جدی در تسویه حواله‌های ارزی

در حال حاضر 70 درصد تسویه ارزی ایران از طریق صرافیها انجام می‌شود، بنابراین بازار حواله ارزی و صرافی ها میتوانند یکی از گلوگاههای اصلی التهابات اخیر ارزی باشند. این درحالی است که حواله از چین به دوبی از زمستان سال 95 با تهدیدات ناشی ازبحث تشخیص اصالت منبع fatfچالشهایی را برای بازار ارز ایران ایجاد کرده است. از طرفی در سنوات قبل برای انتقال یورو از اروپا از سیستم صرافی ترکیه استفاده می‌شده است، این در حالی است که با افزایش فشارها به سیستم بانکی ترکیه این کانال نیز با چالش رو به رو شد. در امارات نیز با وضع مالیات ارزش افزوده 5 درصدی چالشهای جدی ارزی برای تسویه حساب حواله ایجاد شده است. این سه عامل سمت عرضه بازار ارز ایران را در دو سال اخیر به چالش کشیده است.

محاسبات اشتباه در سیاست کاهش نرخ سود بانکی

تقوی با بیان اینکه؛ در حال حاضر نسبت میزان نقدینگی به GDP ایران حدود 120 درصد است، معتقد است، نکته‌ای که باعث شده بود این نقدینگی در بازارهای دیگر از جمله ارز و طلا گردش نکند بالا بودن میزان سود نقدی بوده است. با کاهش نرخ سود بانکی در تابستان 96 در حالی که هنوز برای ضربات ناشی از اتفاقات زمستان 95 چاره اندیشی نشده بود، فضا برای افزایش سرعت گردش نقدینگی فراهم شد. از سوی دیگر در سال 96 منفی بودن حساب سرمایه رکورد خروج سرمایه در سال 89 شکسته شده است. منفی شدن حساب سرمایه مشخصا از سال 95 به حالت هشدار درامد.

در پایان به نظر میرسد با توجه به محرز بودن دلایل فنی برای شکل گیری نوسانات ارزی، مسئولان و فعالان سیاسی بایستی سکوت کرده و به فضای ملتهب امروز کشور دامن نزنند.