فناوری تیربار موشکی سپاه، با ارتقا سیلوهای زیرزمینی به خشاب‌های خودکار، توانایی شلیک متوالی را برای اشباع لحظه ای سامانه‌های پدافندی دشمن فراهم کرده است.
در دنیای استراتژی‌های نظامی مدرن، سرعت، غافلگیری و قدرت آتش حرف اول را می‌زنند. نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تولید و عملیاتی کردن سامانه خودکار و هوشمند پرتاب‌های متوالی موشک‌های بالستیک دوربرد که در رسانه ها به تیربار موشکی مشهور شد، گامی بلند در راستای تحقق این سه اصل برداشت.
این فناوری صرفاً یک پرتابگر جدید نیست، بلکه تغییری بنیادین در دکترین استفاده از پایگاه‌های موشکی زیرزمینی و جهشی قابل توجه در توانایی پاسخ سریع و کوبنده است.
برای درک عمیق این تکنولوژی، باید آن را از دو منظر بررسی کرد: یکی منظر فنی و مهندسی که به مکانیزم عملکرد آن می‌پردازد و دیگری منظر استراتژیک و نظامی که دلایل اهمیت و برتری‌های آن در میدان نبرد را تشریح می‌کند.
کالبدشکافی فنی، مکانیزم عملکرد مسلسل بالستیک سپاه
تصور رایج از یک سیلوی موشکی، حفره‌ای عمودی در دل زمین است که یک موشک در آن قرار دارد و پس از شلیک، فرآیندی طولانی برای بارگذاری مجدد آن لازم است. این تصور، هرچند در گذشته دقیق بود، اما با تکنولوژی تیربار موشکی کاملاً دگرگون شده است. این سامانه، یک سیلوی ثابت را به یک خشاب متحرک و خودکار تبدیل می‌کند. بیایید فرآیند کار را قدم به قدم بررسی کنیم:
۱. خشاب ریلی یا واگن متحرک
قلب این سیستم، یک واگن طویل و متحرک است که در تونل‌های افقی شهرهای موشکی حرکت می‌کند. این واگن مانند یک خشاب غول‌پیکر عمل کرده و به جای فشنگ، چندین موشک بالستیک دوربرد (مانند موشک‌های عماد) را به صورت افقی بر روی پایه‌های نگهدارنده مخصوص حمل می‌کند. این موشک‌ها کاملاً آماده شلیک هستند.
۲. ایستگاه پرتاب
واگن متحرک در مسیر خود به یک سالن یا ایستگاه پرتاب می‌رسد. این ایستگاه شامل دو بخش کلیدی است: سامانه عمود کننده (Erector System) و دهانه سیلوی پرتاب. واگن به گونه‌ای توقف می‌کند که اولین موشک دقیقاً در مقابل سامانه عمودکننده قرار گیرد.
۳. فرآیند بارگذاری خودکار
در کنار سامانه عمودکننده، فضایی خالی برای انتقال موشک وجود دارد. مکانیزمی هوشمند و خودکار، اولین موشک را از روی پایه‌های نگهدارنده واگن بلند کرده و آن را به آرامی بر روی سامانه عمودکننده منتقل می‌کند.
۴. عمودسازی و شلیک
پس از قرارگیری موشک، سامانه عمودکننده آن را از حالت افقی به حالت عمودی درآورده و دقیقاً زیر دهانه سیلو قرار می‌دهد. پس از انجام آخرین بررسی‌ها توسط سیستم کنترل، فرمان شلیک صادر شده و اولین موشک به سمت هدف پرتاب می‌شود.
۵ . تکرار رگبار
اینجا نقطه قوت اصلی تکنولوژی نمایان می‌شود. بلافاصله پس از شلیک، سامانه عمودکننده به حالت افقی بازمی‌گردد. همزمان، واگن متحرک به اندازه طول یک موشک به جلو حرکت می‌کند تا موشک دوم دقیقاً در جایگاه بارگذاری قرار گیرد. فرآیند بارگذاری و عمودسازی برای موشک دوم تکرار شده و شلیک بعدی در بازه زمانی بسیار کوتاهی انجام می‌شود. این چرخه تا شلیک آخرین موشک موجود بر روی واگن ادامه می‌یابد.
این مکانیزم هوشمند، که بی‌شباهت به عملکرد یک مسلسل یا تفنگ‌های گلوله‌زنی مدرن نیست، یک سیلوی واحد را قادر می‌سازد تا در عرض چند دقیقه، به جای یک موشک، رگباری از موشک‌ها را به سوی آسمان روانه کند.
در ادامه گزارش رونمایی از آن را مشاهده می‌کنید:
چرا تیربار؟ مزایای استراتژیک یک نوآوری زیرزمینی
اهمیت این فناوری زمانی مشخص می‌شود که آن را در چارچوب یک نبرد واقعی تحلیل کنیم. مزایای این سیستم صرفاً فنی نیست، بلکه معادلات استراتژیک را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۱. اشباع پدافند هوایی، هنر غلبه بر سپر موشکی
پیچیده‌ترین و گران‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی و موشکی جهان (مانند پاتریوت، تاد یا گنبد آهنین) ظرفیت محدودی برای رهگیری همزمان اهداف دارند.
آن‌ها می‌توانند با یک، دو یا چند موشک ورودی مقابله کنند، اما وقتی با موجی از موشک‌ها در یک بازه زمانی کوتاه روبرو شوند، دچار اشباع یا سرریز می‌شوند. رادارها و پردازنده‌های آن‌ها توانایی مدیریت این حجم از اهداف را از دست داده و موشک‌های رهگیرشان به اتمام می‌رسد.
تیربار موشکی دقیقاً برای خلق چنین سناریویی طراحی شده است. با شلیک چند برابر موشک در موج اول حمله، این سامانه احتمال عبور موفقیت‌آمیز موشک‌ها از سپرهای دفاعی دشمن را به طور جهشی افزایش می‌دهد و تضمین می‌کند که حتی با وجود سامانه‌های پیشرفته، اهداف مورد نظر منهدم خواهند شد. مثال بارز آن دو عملیات وعده صادق ۲ و ۳ است.
۲. افزایش بقاپذیری، رقابت با چشمان ماهواره‌ها
در نبردهای مدرن، لحظه‌ای که اولین موشک از یک سیلو شلیک می‌شود، ماهواره‌های جاسوسی دشمن و سیستم‌های شناسایی آن‌ها به سرعت موقعیت آن را تشخیص داده و برای یک حمله متقابل برنامه‌ریزی می‌کنند. در روش سنتی، اگر سیلو پس از شلیک اول برای ساعت‌ها درگیر بارگذاری مجدد باشد، به یک هدف ثابت و آسیب‌پذیر تبدیل می‌شود.
۳. انعطاف‌پذیری در هدف‌گیری و مدیریت نبرد
یک مزیت کلیدی دیگر این است که هر موشک در این رگبار می‌تواند یک هدف کاملاً متفاوت را نشانه بگیرد.
سیستم کنترل هوشمند پرتاب به فرماندهان اجازه می‌دهد تا از یک سیلوی واحد، اهداف متعددی را در مناطق جغرافیایی مختلف (مثلاً یک پایگاه هوایی، یک مرکز فرماندهی، و یک تأسیسات راداری) به صورت همزمان هدف قرار دهند.
این قابلیت، امکان اجرای عملیات‌های موشکی گسترده و پیچیده را با سرعتی بی‌سابقه فراهم می‌کند. از آنجایی که هر پایگاه موشکی زیرزمینی می‌تواند چندین سیلو با تیربارهای مختص به خود داشته باشد، پتانسیل تخریب و پاسخگویی در مقیاسی وسیع به شدت افزایش می‌یابد.
نگاهی کلی به تیربار موشکی سپاه
تکنولوژی تیربار موشکی سپاه، فراتر از یک دستاورد مهندسی مکانیک و کنترل است؛ این سیستم، تجسم فیزیکی دکترین پاسخ موشکی فوجی است.
این فناوری با ترکیب سه عنصر حیاتی استحکامات زیرزمینی، سرعت آتش بالا و هوشمندی در هدف‌گیری، به ایران این امکان را می‌دهد که حتی در برابر پیشرفته‌ترین دشمنان، یک توانایی بازدارندگی معتبر و یک قدرت تهاجمی سریع و ویرانگر را حفظ کند. این سامانه نشان می‌دهد که نوآوری در شیوه‌های پرتاب، می‌تواند به اندازه نوآوری در خود موشک‌ها، تعیین‌کننده و راهبردی باشد.