موشک‌های هایپرسونیک به عنوان نسل جدیدی از تسلیحات راهبردی، در سال‌های اخیر توجه بسیاری از قدرت‌های نظامی جهان را به خود جلب کرده‌اند؛ اما کارشناسان می‌گویند بخش زیادی از آنچه درباره سرعت، دقت و قدرت تخریب این موشک‌ها گفته می‌شود، با واقعیت فاصله دارد و بیشتر جنبه تبلیغاتی و روانی دارد تا فنی و عملیاتی.
موشک‌های هایپرسونیک این روز‌ها به نمادی از رقابت تسلیحاتی قدرت‌های بزرگ جهان تبدیل شده‌اند؛ سلاح‌هایی که گفته می‌شود می‌توانند با سرعتی چند برابر صوت حرکت کرده و از سد هر سامانه دفاعی عبور کنند. اما کارشناسان نظامی معتقدند بسیاری از ادعا‌های مطرح‌شده درباره این موشک‌ها بیش از آن‌که واقعیت فنی داشته باشند، در حد تبلیغ و جنگ روانی هستند.
سه افسانه درباره هایپرسونیک‌ها
در فضای رسانه‌ای، اغلب از موشک‌های هایپرسونیک به عنوان سلاح‌هایی شکست‌ناپذیر یاد می‌شود، اما بررسی‌های علمی و فنی نشان می‌دهد که چنین تصوری تا حد زیادی اغراق‌آمیز است.
افسانه نخست: «هایپرسونیک یعنی مهارناپذیر»
درست است که سرعت بالای این موشک‌ها ردیابی آنها را دشوار می‌کند، اما غیرممکن نیست. رادار‌های جدید و سنسور‌های فضایی می‌توانند مسیر پروازی آنها را شناسایی کنند، هرچند این کار با دشواری و هزینه زیاد همراه است. بنابراین، هایپرسونیک‌ها آسیب‌ناپذیر نیستند.
افسانه دوم: «همه موشک‌های هایپرسونیک شبیه هم‌اند»
واقعیت این است که انواع مختلفی از این موشک‌ها وجود دارد. برخی با موتور رم‌جت یا اسکرم‌جت در جو زمین حرکت می‌کنند، برخی دیگر در لایه‌های بالاتر جو مسیر خود را تغییر می‌دهند. تفاوت در نوع موتور، ارتفاع پرواز و مأموریت، باعث می‌شود هر کدام ویژگی‌ها و آسیب‌پذیری‌های متفاوتی داشته باشند.
افسانه سوم: «هایپرسونیک‌ها دیده نمی‌شوند»
اگرچه سرعت بالا این تصور را ایجاد می‌کند که این موشک‌ها «نامرئی» هستند، اما حسگر‌های ماهواره‌ای و سیستم‌های راداری نوین می‌توانند مسیر و ارتفاع آنها را ثبت کنند. تنها تفاوت در زمان واکنش کوتاه‌تر و نیاز به سامانه‌های هشدار سریع‌تر است.
تصویر واقعی از فناوری هایپرسونیک
از نظر فنی، دو نوع موشک هایپرسونیک وجود دارد:
۱. موشک‌های滑شی (glide) که در جو زمین پرواز کرده و با مانور‌های پیچیده مسیر خود را تغییر می‌دهند.
۲. موشک‌های کروز هایپرسونیک که با استفاده از هوای ورودی به موتور، سوخت خود را تأمین کرده و در مسیر طولانی حرکت می‌کنند.
روسیه و چین در حال حاضر پیشتاز توسعه این فناوری هستند و نمونه‌هایی مانند «آوانگارد» روسی یا «DF-ZF» چینی، به عنوان دستاورد‌های مهم نظامی معرفی می‌شوند. با این حال، کارشناسان معتقدند بسیاری از توانایی‌های این سلاح‌ها هنوز به‌طور کامل در میدان واقعی جنگ آزمایش نشده و برخی ادعا‌ها بیشتر جنبه بازدارندگی و سیاسی دارد تا عملیاتی.
در نهایت، هرچند موشک‌های هایپرسونیک یکی از پیشرفته‌ترین دستاورد‌های نظامی بشر محسوب می‌شوند، اما نباید از یاد برد که بخشی از آنچه درباره قدرت و دقت آنها گفته می‌شود، بیش از آن‌که محصول فناوری باشد، ساخته ذهن و تبلیغات قدرت‌های نظامی است.