دیپلماسی فعال ایران در سطح منطقه، که طی روزهای اخیر در جریان سفرهای رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به کشورهای منطقه نمود یافته، تثبیت‌کننده جایگاه ایران به عنوان یک نیروی موازنه‌گر در معادله جدید قدرت در غرب‌آسیا به‌حساب می‌آید.
با وجود موج فزاینده فضاسازی‌ها درباره نقش منطقه‌ای ایران ازسوی محور واشنگتن – تل‌آویو با همراهی برخی دولت‌های اروپایی، بررسی فعالیت‌های دیپلماتیک ایران در ماه‌های اخیر، نشان‌دهنده عزم و اراده تهران برای مشارکت فعال در صلح‌سازی حداکثری در سطح منطقه است؛ راهبردی که در چارچوب رایزنی‌های اخیر قابل بررسی است.
- رایزنی درباره مذاکرات: ایران در جریان مذاکرات غیرمستقیم اخیر با آمریکا توجه ویژه‌ای به دیپلماسی منطقه‌ای و اشتراک‌مساعی با دولت‌های منطقه داشته است؛ رویکردی که سفر اخیر عراقچی به ریاض و دوحه، آن‌هم پیش از آغاز دور چهارم مذاکرات در مسقط، در چارچوب آن قابل بررسی است.
- توسعه مناسبات در حوزه خلیج‌فارس: یکی از مهم‌ترین رویکردهای دستگاه دیپلماسی ایران در ماه‌های اخیر، ارتقای سطح مناسبات دیپلماتیک با دولت‌های عربی، از جمله مصر، اردن و بحرین بوده است و شاهد رایزنی‌ها و سفرهای مهمی در این زمینه بوده‌ایم که در سطوح مختلف انجام شده است.
- چاره‌اندیشی در برابر تهدیدهای امنیتی: مقابله موثر با تهدیدهای امنیتی، از اصلی‌ترین محورهای رایزنی منطقه‌ای ایران در ماه‌های اخیر بوده است که درک روشن‌تر کشورهای منطقه از تهدیدهای مشترک موجود، حاصل تحرک دیپلماتیک تهران در این عرصه بوده است.
- خطر حضور فرامنطقه‌ای‌ها: حمایت کشورهای منطقه از مذاکرات ایران و آمریکا، یک پیام روشن دارد؛ اینکه منطقه به درک درستی از خطرات جولان نیروهای منطقه‌ای و آسیب‌های ناشی از آن پی برده‌اند و با رویکردهای ثبات‌ساز ایران همراهی بیشتری نشان می‌دهند.
افزایش اختلاف‌ها میان ترامپ و نتانیاهو
دیپلماسی فعال منطقه‌ای ایران در ماه‌های اخیر ۲ پیامد ویژه به دنبال داشته است؛ «ناکامی ائتلاف‌سازی‌های ضد ایرانی در منطقه» و همچنین «منزوی‌سازی روزافزون تل‌آویو در تحولات منطقه». این در حالی است که در روزهای اخیر رسانه‌های صهیونیستی نیز اذعان داشته‌اند که افزایش فاصله میان راهبردهای منطقه‌ای واشنگتن و تل‌آویو، رژیم‌صهیونیستی را در اجرای سیاست‌های مدنظرش دور کرده‌است.
رسانه عبری «جروزالم‌پست» روز یکشنبه در گزارشی به این موضوع اشاره و تصریح کرده است که «تنش‌ها میان ترامپ و نتانیاهو زمانی بیشتر شد که ترامپ به‌صورت غیرمنتظره‌ای پیشنهاد آتش‌بس با گروه حوثی‌ها را اعلام کرد؛ موضوعی که واکنش نتانیاهو و اعلام ای‌که اسرائیل از خود دفاع خواهد کرد را به دنبال داشت».
در ادامه این گزارش به اختلاف‌های موجود میان راهبرد ترامپ در مقابل ایران و سیاست مطلوب نتانیاهو در این زمینه هم اشاره و اضافه شده است: «عدم تمایل ترامپ به اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران، نتانیاهو را ناامید کرده‌است، چراکه برخلاف تل‌آویو، واشنگتن فرصت دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران را مد نظر دارد».
«جروزالم‌پست» همچنین با اشاره به سفر منطقه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا به غرب‌آسیا، نوشت که این اختلاف‌ها زمانی به اوج رسید که ترامپ به درخواست نتانیاهو برای اینکه سفر به تل‌آویو را نیز در برنامه رئیس‌جمهور آمریکا قرار دهد، پاسخ مثبت نداد.
رها کردن اسرائیل؟
رسانه صهیونیستی «اسرائیل هیوم» نیز روز یکشنبه در گزارشی به روند افزایشی اختلاف‌ها میان واشنگتن و تل‌آویو پرداخت و نوشت که «به نظر می‌رسد توافق دولت ترامپ با حوثی‌ها، از منظر ظاهری، به معنای رها کردن اسرائیل است. آمریکا منافع اقتصادی خود را تأمین کرده و آزادی عبور کشتی‌های تجاری در تنگه باب‌المندب را تضمین کرده است».
در ادامه این گزارش تصریح شده است که «دراین شرایط حوثی‌ها همچنان آزادی پرتاب موشک به‌سوی فرودگاه بین‌المللی بن‌گوریون را حفظ کرده‌اند. اینکه حوثی‌ها و حامیانشان در حالی که فرودگاه صنعا تخریب شده و اسکله حدیده بمباران شده است، جشن‌های پیروزی برگزار کردند، خود گویای این واقعیت است».
در این گزارش نوع مواجهه با «ایران» به عنوان یکی از محوری‌ترین موضوع‌های مطرح میان واشنگتن و تل‌آویو عنوان شده است که بحث‌ها و گمانه‌زنی‌ها بعضا متناقضی را نیز به دنبال داشته است.
نقش آفرینی ریاض
تحرک دیپلماتیک ایران در سطح منطقه طی ماه‌های مختلف از جنبه‌های مختلف مورد ارزیابی رسانه‌های غربی قرار گرفته است؛ از جمله اینکه ریاض برخلاف گذشته، از توافق ایران و آمریکا استقبال می‌کند و آن را مزیتی برای افزایش آرامش و ثبات در سطح منطقه می‌داند.
وبگاه شبکه آمریکایی «فاکس‌نیوز» در روزهای طی گزارشی درباره سفر رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان، به موضع ریاض در قبال مذاکرات تهران و واشنگتن پرداخت و تاکید کرد که عربستان از تلاش‌های ترامپ برای مذاکره درباره یک توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کند.
در این گزارش با اشاره به اینکه در این دوره از مذاکرات تهران و واشنگتن، برخلاف مذاکرات دوره برجام، عربستان در جریان گفت‌وگوها قرار گرفته است، اضافه شده است که عربستان از راهبرد جلوگیری از جنگ در سطح منطقه حمایت می‌کند. این در حالی است که تهران و ریاض در هفته‌های اخیر رایزنی‌های دیپلماتیک متنوعی درباره روند مذاکرات عمان داشته‌اند و به‌نظر می‌رسد ریاض در حال نقش‌آفرینی موثری دراین زمینه است.