بررسي تاثير كاهش نرخ سود بانكي بر بورس

پیشنهاد کاهش نرخ سود بانکی به 22 درصد، اگرچه هنوز روی میز شورای پول و اعتبار درانتظار تصویب است، اما اثرات کاهشی خود را بر سهام بانکی‌ها گذاشته است، به ویژه از زمانی که زمزمه تدوین این پیشنهاد از سوی مقامات دولتی و بانکی وقت، کم و بیش اثرات خود را برقیمت سهام بانکی‌ها بر تابلوی تالارشیشه‌یی داشته است، به گونه‌یی که روز گذشته تنها 5/2 درصد از معاملات 200 میلیارد تومانی از دادوستد سهام دربورس به بانکی‌ها اختصاص داشته است که به گفته تحلیلگران، این مساله رکورد خوبی برای سهم‌های بانکی نیست.

براساس گزارشات سایت رسمی بورس، روز سه‌شنبه 800 میلیون تومان از حجم کل معاملات بورس به بانک صادرات، حدود 630 میلیارد تومان به بانک پاسارگاد و معادل 560 میلیون تومان به بانک ملت اختصاص داشت.

بانک کارآفرین نیز روز قبل 540 میلیون تومان، ‌پست بانک 175 میلیون تومان، حق تقدم بانک پاسارگاد 120 میلیون تومان، بانک انصار 150 میلیون تومان، ‌بانک تجارت و بانک گردشگری نیز در یک معامله بلوکی هر کدام به ترتیب یک میلیارد و 120 میلیون تومان و یک میلیارد و 260 میلیون تومان از معاملات 200 میلیارد تومانی سهام را در روز سه‌شنبه به خود اختصاص دادند.

بانک سینا 86 میلیون تومان وبانک اقتصاد نوین نیز 140 میلیون تومان از کل معاملات را برای خود داشتند که بدین‌ترتیب مشاهده می‌شود کل ارزش معاملات این چند بانک در بورس به عدد پنج میلیارد تومان در روز نیز نمی‌رسد.

این روند کاهشی، نشان از یک چالش جدید برای سهام بانکی‌ها به دنبال پیشنهاد دولت برای کاهش نرخ سود بانکی در بازار سهام است که می‌توان از آن به عنوان یک تهدید برای صنعت بانکداری کشور نام برد، این درحالی است که به گفته کارشناسان، درشرایط کنونی بانک‌ها در موقعیت مالی مناسبی قرار ندارند.

به هر روی سوال اساسی که در حال حاضر مطرح می‌شود این است که با کاهش نرخ سود بانکی، آیا می‌توان چشم‌انداز روشنی را برای سهام بانکی‌ها در تالارشیشه‌یی تعریف کرد؟

مدیرعامل هلدینگ مالی سرمایه‌گذاری بانک سینا، «بهزاد گلکار» است. وی که بخش اعظمی از سهام بانکی‌ها را در پرتفوی خود دارد، در این باره به «اعتماد» گفت: «به اعتقاد من با کاهش نرخ بهره بانکی اتفاق چندانی برای سهام بانکی‌ها در بلندمدت نمی‌افتد، اگرچه من پیش‌بینی می‌کنم تا نیمه اول سال آینده نیز شاهد کاهش نرخ سود بانکی نباشیم.»

وی با بیان اینکه درحال حاضر بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کرده نرخ سود سپرده‌های بانکی خود را کاهش دهند، اما درعمل دیده می‌شود، هیچ کدام از بانک‌ها زیر بار این دستور نرفته‌اند، ‌به این دلیل که همه آنها با تراز منفی درحساب‌های خود مواجه هستند.

«گلکار» می‌گوید: از آنجا که مدتی است خروج پول در بانک‌ها بیش از ورود نقدینگی است، ‌درنتیجه این نهادها برای آنکه به بانک مرکزی از این بابت جریمه‌یی 34 درصدی را نپردازند، اقدام به جابه‌جایی پول بین خود با نرخ سود 28 درصد می‌کنند که این موضوع نیز برای آنها سود چندانی به دنبال ندارد.

وی می‌افزاید: «به همین دلیل بانک‌ها ترجیح می‌دهند به جای پرداخت جریمه 34 درصدی یا 28 درصدی برای جابه‌جایی پول در بازار بین بانکی، سپرده‌هایی با نرخ 25 درصد را به حساب‌های خود جذب کنند، برهمین اساس اگر نرخ بهره کاهش یابد احتمال خروج بخش اعظمی از منابع بانک‌ها وجود دارد».

باوجود اینکه این کارشناس بازار سرمایه نسبت به اثر منفی کاهش نرخ سود بانکی در بلند مدت باوری ندارد، اما بسیاری از فعالان بازار سرمای بر این نکته تاکید دارند که اگر نرخ سود بانکی در آینده نه چندان دور کاهش پیدا کند، سهام بانک‌ها با نزول شدیدی رو به رو شده اما از سویی این تصمیم باعث تقویت فضای کلان بازار سرمایه می‌شود.

بازار پول و سرمایه دو رقیب جدی دراقتصاد ایران هستند، این رقابت در دوسال اخیر که یک‌باره بازار سرمایه وارد روزهای طلایی خود شد، فراموش نشدنی است، بانکی‌ها برای افزایش سهم خود در بازارجذب نقدینگی و عدم هدایت این پول به سمت بازار سهام، اقدام به افزایش نرخ سود بانکی خود کردند، این را صاحبان سرمایه که برسردوراهی بازار پول و سرمایه مردد بودند به خوبی به یاد می‌آورند.

بسیاری ازفعالان بازارپول که شاهد خروج بخشی از نقدینگی‌های خود به سمت بازار بورس پس از صعودهای فانتزی بودند، نسبت به کاهش دوباره نرخ سود بانکی نگران هستند، آنها می‌گویند: «دولت با کاهش نرخ سود، ‌بانکی‌ها را فدای رونق بورس می‌کنند.

این روزها مقامات و فعالان بورسی به طور رسمی و علنی از کاهش نرخ سود بانکی به‌شدت استقبال می‌کنند و آن را راهکاری برای خروج بورس از رکود می‌دانند، به عنوان نمونه، «علی صالح آبادی»، رییس سازمان بورس، با بیان اینکه وضعیت بازار سرمایه متاثر از عوامل متعددی است، در یک مصاحبه مطبوعاتی می‌گوید: «هرچند حوزه‌های دیگری هم بر بازار سرمایه اثرگذار است، اما تصمیم به کاهش نرخ سود سپرده‌ها، تصمیم خوبی برای بازار سرمایه بود.»

بورس تهران درحالی برای خروج از رکود روی کاهش نرخ سود بانکی و انتقال نقدینگی از بازار پول به بازار سرمایه حساب جداگانه‌یی بازکرده است که براثر اتخاذ این تصمیم، سهام بانک‌ها بعد از کاهش نرخ سود بانکی از دو ناحیه زیان می‌بیند، زاویه اول کاهش درآمد عملیاتی از محل کاهش نرخ سود بانکی به واسطه منابعی که از قبل با قیمت گران‌تر تجهیز شده است و نکته دوم کاهش ارزش سهام این بلوک مهم در بورس به دلیل کاهش نرخ سود بانکی، آیا سهام بانک‌ها در بورس قربانی رونق بورس می‌شود؟ این یعنی تراژدی دو سر باخت سهام بانکی در بورس تهران.

تحلیلگران براین باورندکه سهام بانک‌ها به دلیل چالش‌های نظام بانکی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست، مشکلاتی نظیر وجود دارایی‌های اسمی، گیر کردن بخش دارایی‌های بانک‌ها در بخش املاک و مستغلات و ساختمان‌ها، کاهش تدریجی ارزش دارایی‌ها، رشد مطالبات لاوصول و تسهیلات غیرجاری، افزایش میزان بنگاهداری و...

برهمین اساس، کاهش نرخ سود بانکی خبر خوبی برای این بلوک مهم مالی در بورس تهران نیست.