سفر، داروی روح

حمید زمانی کارشناس گردشگری اظهار کرد: سالانه مردم زیادی در سراسر دنیا به سفرهای کوتاه و طولانی مدت می‌روند اما آمار ایران دراین بخش نگران کننده‌است ، آمار موجود از سفرهای تابستانی نشان دهنده این است که درتابستان سال 91 حدود 43 درصد از مردم به سفر نرفته‌اند و این امر برای روحیه جامعه بسیار نگران کننده‌است.
وی بابیان اینکه درسال های اخیر گردشگری در کشور به اشکال مختلفی همچون سفرهای بین راهی و جنگلی تبدیل شده‌است ، افزود: این موضوع باید قدری کارشناسی‌تر بررسی شود چرا که این موضوع فقط بحث تفریح و اوقات فراغت مردم است یا اینکه ابعاد مختلف گوناگون اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و موضوعاتی از این دست را برای خانواده‌ها به همراه دارد. اگر قرار باشد که به صورت جدی و به صورت همه‌جانبه به این موضوع نگاه شود طبیعتاً کارکردهای سفر برای تمامی جوامع مخصوصاً جوامعی که شهری هستند نیازاست.
به گفته زمانی ، این درحالی است مردم در شرایطی نیاز اساسی دارند تا از زندگی شهرنشینی و دود و دم دور شوند و خود را از این موارد خلاص کنند،‌ گردشگری تقریباً به صورت حیاتی برای زندگی مردم نیاز است. این بدین معنی است که گردشگری و تفریح حتما باید در زندگی مردم گنجانده شود به گونه‌ای که تاثیر اجتماعی و روحی آن نیز بر افکار عمومی دیده می‌شود.
این کارشناس با اشاره به تاثیر کاهش میزان سفرهای مردم وتغییر نوع گردشگری اظهار کرد: باید حتماً به سفرکردن و گردشگری به عنوان یک برنامه‌ریزی برای شیوه زندگی شهری نگاه کرد. این موضوع در کشورهای دیگر طبیعتاً مطالعه می‌شود. در این زمینه نیز گروه‌های متولی وارد میدان می‌شوند و هر کدام در این زمینه نقش خود را ایفا می کنند. در این‌باره زیرساخت‌های فنی به نوعی آماده می‌شود و به تناسب جمعیت مسافر در ایام تعطیلات زیرساخت‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود و برنامه ریزی‌ها شکل می‌گیرد.در این کشورها متناسب با حوزه‌های مختلف اکثر وزارتخانه‌ها نه‌تنها وزارت توریسم‌شان یا سازمان‌های بخش گردشگری‌شان بلکه همه دستگاه‌های متولی بسیج می‌شوند که یکسری زمینه مسافرت مردم را فراهم کنند .
به گفته وی، حالا این مسافرت می‌تواند جنبه بین‌المللی مانند المپیک یا جام‌جهانی باشد یا در حد سفرهای فصلی و هفتگی باشد ، موضوع اینجاست که باید برنامه‌ریزی برای هرگونه سفری فراهم شده‌باشد. البته موضوع سفر و گردشگری برای کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه نیز مطرح است، هر کشوری نیز بسته به توانایی اقتصادی خود می تواند امکانات خود را بسنجد و برای آن‌ها برنامه‌ریزی داشته باشد. اکثر این کشورها آمادگی میزبانی از میلیون‌ها نفر ساختار ایام خاص مثلاً یک‌ماهه یا دوماهه دارند و اینکه می‌توانند مانند ایام نوروز خود ما که به نوعی داخلی و ملی هست برایش برنامه‌ریزی شود. در وزارتخانه‌هایی که در کشورهای دیگر هست مانند ژاپن یا کشورهای از این دست این‌ مسائل اصلاً سازمان و وزارتی به نام توریسم و گردشگری ندارند یعنی هر کدام از وظایفی که لازم است آن دستگاه دولتی یا بخش خصوصی یا بخش شهرداری یا هر جایی که برایش مسوولیتی متاثر هستند .
زماین در ادامه متذکر شد که این عوامل یک قسمت از کار را بر عهده می‌گیرند و عملاً وظایف تقسیم می‌شود. به طور مثال در تمام دستگاه‌ها همچون وزرات راه‌و شهرسازی بیشتر به ساخت و ساز و توسعه جاده‌ها توجه می‌شود در صورتی که می‌توان به ناوگان‌ها هم توجه ویژه و توسعه‌ای داشت ، به نظر می‌رسد متولیان این امر به جای توسعه راه‌ها می توانند با ایجاد اندکی شرایط تسهیلی برای سفرهای مردم اقدامات خوبی داشته باشند.
این کارشناس با بیان اینکه نقش دولت‌ها تا چه اندازه می تواند دراین گردشگری و سامان بخشیدن به آن موثر باشد،‌گفت: در بیشتر کشورها با هر تعطیلی کوچکی در شهرهای بزرگ ، شهرداری‌ها خودشان را آماده می‌کنند . همه این‌ها در وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها به صورت روش ذاتی تعریف شده است. متاسفانه در کشور ما این‌طور نیست ، در کشور ما نیز در واقع انتظار از یک بخش که آن بخش هم متاسفانه آمادگی لازم برای این کار را ندارد یکسری وظایف ذاتی به وجود می آید. در برنامه پنجم وظایفی بر عهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گذاشته شده است اما اینکه ابزار اجرایی‌اش به آن داده نشده است، مساله ساز شد. به طور مثال وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های دیگر مانند مرکز آمار ایران که مسوولیت احصاء آمار و در واقع استخراج آمار هستند که در اختیار این فضا قرار دهند برای برنامه‌ریزی صحیح‌تر و درنهایت این تکالیف‌شان را انجام نمی‌دهند حالا به دلایل مختلفی که بودجه کافی برای این پروژه یا مثلاً صحیح این آمار وجود ندارد و دلایل مختلفی که با آن درگیرش هستیم.
وی تاکید کرد: آماری که باید مرکز آمار ایران در اختیار سازمان‌ها و متولیان قراردهد هم درباره وضعیت جاده‌ها ،ظرفیت راه‌ها و گنجایش هتل‌ها و مسافران است. اینکه آیا ما مثلاً در ایام عید فطر یا تعطیلاتی از این دست جاده‌های کشور به ویژه جاده‌های شمالی کشور که بیشترین مسافران را به خود اختصاص می‌دهند، گنجایش این تعداد مسافر یا این تعداد ماشین یا این تعداد جابه‌جایی را دارد یا خیر مساله ای است که باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. این مشخص است که در طول سال‌های اخیر در روزهای پرسفر یا کم‌سفر ، ما چه تعداد مسافر و چه تعداد متقاضی سفر داریم. به طور مثال بهتر است این آمار از سال مبدا و با شرایط مشخصی بررسی شود.
زمانی اظهار کرد: در صورت اجرای این امر ، بسیاری از نقاط قوت و ضعف در همه مجموعه‌ها مشخص می‌شود و دیگر شاهد شوک و اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در جریان سفرهای فصلی و مقطعی نمی‌شویم . در سفرهای داخلی کشور مانند ایام موجود، ‌در مواقعی مردم تمایل بیشتری به سفر به شهرهای شمالی کشور را دارند. همین عامل باعث می‌شود تا جاده‌ها آمادگی کامل برای این جمعیت را نداشته باشند . این آماده نبودن راه‌ها و استقبال زیاد مسافران از این مسیرها باعث می‌شود تا مسافران مسیرهای چند ساعته و کوتاه را چندین ساعت طی کنند و به جای اینکه چند روزی را به استراحت بروند و با انرژی مضاعف برگردند خسته تر از گذشته تعطیلات‌شان را سپری می‌کنند،‌ بنابراین وظیفه سازمان‌های متولی همچون مرکز آمار ایران این است که ظرفیت راه‌ها را اعلام کنند تا شاهد ترافیک‌های چندین ساعته نباشیم. وقتی این آمار نباشد و در اقدام برنامه‌ریزان قرار نگیرد، این وضعیت به وجود می‌آید. ضمن اینکه واقعیتی که درحال حاضر وجود دارد دستگاه‌های دولتی فقط و صرفاً وظیفه‌ای که از آن‌ برمی‌آید . لازم است که دولت‌ها باید بدانند تسهیلات سفر صرفاجاده‌سازی نیست.
وی معتقد است: در بسیاری موارد همه مردم توان پرداخت هزینه‌های سفر برای گردشگری با تورهای تفریحی و سفر در هتل‌ها و مسافرخانه‌ها را ندارند . حتی برای برخی از خانوارها سفررفتن به غیر از وسیله نقلیه‌شان مقرون به صرفه نیست . به نظر می‌رسد این امر نیازمند اراده جمعی و یک کار بسیجی و عمومی است. به نظر من این امر نیازمند یک انقلاب هماهنگی است. انقلابی در بخش فرهنگ ، آن هم در بخش تفریح و سازمان یافتن این امر برای بهبود وضعیت روحی مردم و در نهایت جامعه. در حال حاضر نیازمند انقلابی در فرهنگ هستیم، برای هر کار اقتصادی و هر کاری که در اولویت است. مردم کشور ما اهل سفر هستند. به طور کلی همواره به سفر به عنوان بهبود روحیه مردم جامعه نگاه شده‌است، انسان‌ها به سفر به طور مثبت نگاه کرده‌اند و از هر کسی بپرسید اگر خستگی داشته باشد ،‌ اگر مشکلی داشته باشد علاقمند سفر است و باید به سفر بروند.
زمانی افزود: این یک فرهنگ است که مردم باید سفر و فرهنگ مسافرت رفتن را در زندگی‌شان بگنجانند.‌ همیشه باید سفر را از جمله حقوق اولیه شهروندی در نظر گرفت. در حال حاضر متاسفانه به این پدیده با کم‌لطفی و بی‌مهری نگاه شده‌است و به عقیده برخی سفر جزو هزینه‌های اضافی محسوب می شود، درصورتی که این چنین نیست، سفر رفتن جز ضروریات زندگی است.
این کارشناس گفت: باید طبعات سفر رفتن یا نرفتن مردم برای جامعه هم مدنظر قرار گیرد. اینکه روحیه مردم پس از سفر رفتن چقدر در زندگی روزمره‌شان تاثیر گذار است و این امر می‌تواند برای روحیه جمعی مثبت باشد هم در نظر گرفته شود. در حاضر آمار سال گذشته نشان می‌دهد که در سه ماهه تابستان 91 حدود 43 درصد از مردم کشور سفرنرفته‌اند. این آمار بسیار تکان دهنده است.این میزان افرادی هستند که در مدت فصل سفر و مدتی که باید به مسافرت می‌رفتند به دلایلی از این مهم بی بهره بودند و آثارآن در کل جامعه دیده می‌شود. در واقع اثرات خوب سفر رفتن مردم در جامعه هم تاثیرگذار است. مشکلات خانوادگی که تبع آن به وجود می‌آید، مشکلاتی که برای خانواده‌ها دارد، این نشانگر این است که برای این موضوع خاص حتماً باید یک اراده و یک عزم و یک جدیت خاصی انجام شود تا بتوان از این فرصت‌ها به نحو مطلوب استفاده کرد و حداقل مانند سایر کشورهایی که یک سفر آرامی را برای شهروندانشان آماده می‌کنند این کشور هم این امتیاز را ( که البته حق مردم است نه امتیاز ) به عنوان حقوق اولیه شهروندی فراهم شود.