نگاهی به فراز و فرود قیمت ارز از آغاز فعالیت دولت یازدهم تاکنون

دولت یازدهم از هفته آینده وارد دومین سال فعالیت خود می شود و این در حالی است که همچنان موضوعات اقتصادی از دغدغه های اصلی مردم و دولتمردان به شمار می رود.

یکی از موضوعاتی که در فضای اقتصادی کشور در سال های اخیر حاشیه های فراوانی را به همراه داشته نوسان بازار ارز بود و که تاثیر مستقیمی را بر سایر بازارها داشت و بر همین اساس رئیس جمهور و مسئولان اقتصادی دولت یازدهم از آغاز فعالیت دولت برای حل مشکلات بازار ارز وعده هایی را داده بودند.

قیمت دلار تا یک هفته قبل از انتخابات تا مرز 3600 تومان نیز پیش رفته بود اما با مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری یازدهم فضای روانی حاکم بر بازار قیمت روند حرکتی قیمت ارز را تغییر داد و این موضوع موجب خوشبینی مردم به آینده اقتصاد کشور شد و قیمت ارز سیر نزولی به خود گرفت.

سیر نزولی قیمت ارز در اواخر شهریور و اوایل مهر ماه سال گذشته همزمان با حضور رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین برگزاری نشست ایران و گروه 1+5 در حاشیه این مجمع در بالاترین سطح و با حضور وزرای امور خارجه به اوج خود رسید و قیمت دلار پس از ماه ها حضور در کانال 3 هزار تومان وارد محدوده 2900 تومان شد.

ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در تشریح دلایل افت قیمت ارز در آن زمان اعلام کرد که دلیل منطقی برای کاهش قیمت ارز وجود ندارد و بازار باید روند طبیعی خود را طی کند. پس از این اظهار نظر بود که قیمت دلار مجددا وارد کانال 3 هزار تومان شد.

در شرایطی که بازار ارز در پاییز سال گذشته روزهای نسبتا آرامی را سپری می کرد با توافق مقدماتی میان ایران و گروه 1+5 درباره پرونده هسته ای در ژنو و تعهد کشورهای غربی به آزادسازی دلارهای ایران بازار ارز به ثبات کامل رسید و قیمت دلار تا روزهای پایانی سال در محدوده 2950 قرار داشت.

اما با نزدیک شدن به آغاز سال 93 و افزایش تقاضا در بازار قیمت ارز با نوسان افزایشی همراه بود و قیمت ارز در روزهای پایانی سال تا 3080 تومان نیز افزایش یافت. در شرایطی که بسیاری از کارشناسان دلیل اصلی این افزایش قیمت را افزایش تقاضا بازار در شب عید عنوان می کردند اما با آغاز سال جدید نیز روند افزایشی قیمت دلار اواسط اردیبهشت با رسیدن به قیمت 3335 تومان به بالاترین قیمت ارز زمان آغاز فعالیت دولت یازدهم رسید.

افزایش قیمت ارز که از روزهای پایانی سال 92 آغاز شده بود تا چندی پیش که آخرین قسط دارایی های بلوکه شده ایران به حساب بانک مرکزی واریز شد ادامه داشت و با اعلام این خبر که دولت بنابر اراده و نیاز می تواند نسبت به هزینه کرد 3.1 میلیارد دلار دارایی آزادشده اقدام کند روند حرکتی قیمت ارز در بازار تغییر کرد و قیمت دلار که تا مرز 3300 تومان پیش رفته بود این روزها به 3100 تومان رسید.

اما موضوع دیگری که تیرماه بر بازار ارز تاثیر گذار بود دور جدید مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 بود که از 11 تیرماه در وین آغاز 20 روز به طول انجامید و پس از به پایان رسیدن آخرین دور مذاکرات ایران با 1+5 در وین قرار شد مبلغ 2 میلیارد و 800 میلیون دلار از دارایی‌های مسدود شده جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور را ظرف چهار ماه آزاد شود و همین موضوع باعث شد قیمت دلار در محدوده 3100 تومان باقی بماند.

ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی درباره نوسانات موجود در بازار ارز گفته است بازار غیررسمی ارز کشور در دوره خرداد تا دی ماه سال 1392 در مسیر اصلاح نرخ و تخلیه هیجانات قرار داشته است، به همین دلیل متوسط ماهانه نرخ برابری دلار در این بازار از 35037 ریال در فروردین 1392 به 29755 ریال در دی ماه کاهش یافت.

به گفته سیف بررسی های کارشناسی نشان می دهد اصلاح انتظارات عمومی در خصوص چشم انداز تعاملات بین المللی و قرار داشتن پرونده استفاده صلح آمیز کشور از انرژی هسته ای در مسیر رفع تنش و حل وفصل کامل، در منطقی شدن نرخ ارز و خروج تقاضای سفته بازی از این بازار نقش مهمی داشته است.

سیف می گوید در تحلیل نوسانات نرخ ارز باید به بازه زمانی توجه داشت. برخی از نوسانات روزانه در بازار ارز صرفاً ریشه در انتظارات، شایعات و عوامل تکنیکی داشته و توسط عوامل بنیادین حمایت نمی شوند. اینگونه نوسانات نمی تواند پایدار باشد و پس از مدت کوتاهی تعدیل خواهند شد. در نتیجه اگر فعالان صرفاً بر اساس اینگونه عوامل وارد بازار ارز شده باشند، زیان خواهند دید.

این اتفاق ها در شرایطی رخ می دهد که مسئولان اقتصادی دولت در یکسال گذشته از اهداف دولت برای رسیدن به ارز تک نرخی سخن گفته اند و هم اکنون نیز اختلاف قیمت ارز در بازار آزاد و رسمی به حدود 500 تومان رسیده است.

به تعبیر برخی تحلیگران اقتصادی، این موضوع زمینه‌ای برای آغاز اجرای طرح یکسان‌سازی نرخ ارز در نیمه دوم امسال توسط بانک مرکزی است. بر اساس برنامه های دولت، قرار است ارز در نیمه دوم سال جاری تک نرخی شود و به گفته مسئولان اقتصادی دولت این حرکت به یکباره انجام نخواهد شد، بلکه برنامه ای است که به صورت تدریجی به اجرا درخواهد آمد و این موضوع به صراحت به عنوان برنامه ای جدی اعلام شده است.

در همین رابطه محمدباقر نوبخت سخنگوی هیات دولت اعلام کرده است که دولت در تلاش است تا حاشیه قیمت دلار در بازار آزاد و نرخ رسمی آن را کاهش دهد، این درحالی است که براساس برنامه ریزی های صورت گرفته، نرخ بازار آزاد باید خود را به نرخ رسمی دلار برساند که به این نحو قیمت دلار تک نرخی خواهد شد.

وی مبنای محاسباتی نرخ دلار تک نرخی براساس برنامه های دولت را 2650 تومان اعلام کرده و می گوید البته این رقم تا حدودی کم است و خوشبینانه به آن نگریسته شده است، با این وجود قیمت بازار در این حدود باید خود را تنظیم کند.

به گفته مقامات بانک مرکزی در نیمه دوم امسال نظام تک نرخی ارز در بازار ارز کشور حاکم خواهد شد و باید با نظام ارز چند نرخی خداحافظی کرد. رئیس کل بانک مرکزی هم موضوع اصلی در این زمینه را ثبات اقتصادی اعلام و گفته است دولت به دنبال نرخی است که بتواند تولید و اشتغال را در کشور پشتیبانی کند.

هم اکنون در شرایطی که یک سال از آغاز فعالیت دولت یازدهم سپری می شود و بازار ارز به ثبات و آرامش رسیده است باید دید سرانجام وعده دولت در خصوص ارز تک نرخی در نیمه دوم سال 93 عملیاتی خواهد شد یا بازهم نوسان قیمتی به بازار ارز باز خواهد گشت.