الماس: زمین شناسی الماس– قسمت اول

زمین شناسی الماسو کیمبرلیت ( Kimberlites)
لوله های کیمبرلیت

همانطور که این مخلوط گداخته ماگما ( سنگ ذوب شده)، مواد معدنی ، خرده های سنگ و الماس به سطح زمین نزدیک می شوند ساختاری زیرزمینی ( لوله) را تشکیل می دهند که به شکل یک لیوان با ته باریک و دهانه گشاد است .

به این لوله ها کیمبرلیت یا لوله های کیمبرلیت pipes Kimberlites گفته می شود ( نمودار زیر را ببینید). لوله های کیمبرلیت می توانند مستقیما در زیر دریاچه های کم عمق شکل دهانه های آتشفشانی غیر فعال را بگیرند.

کیمبرلیت یک ماتریس آذرین الماس زا است که از کربنات، لعل)(garnet، الیوین (olivine)، فلوگوپیت(phlogopite)، پیروکسین (pyroxene)، سنگ مار (serpentine)و سنگ پوش فوقانی و مقدار کمی از انواع رگه های معدنی تشکیل شده است.

کیمبرلیت در پوسته زمین و در ساختارهایی عمودی به نام لوله های کیمبرلیت ( بالا سمت راست) به وجود می آیند . کیمبرلیت به شکل " رگه های سنگ آذرین" (dikes) و " لوله های آتش فشانی (volcanic pipes) یافت می شوند که پایه و منبع آتش فشان های نسبتا کوچک و کم عمق یا دهانه های آتش فشانی کم عمق و بزرگ (maars) هستند ( بالا سمت چپ) .

لوله های کیمبرلیت مهمترین منبع الماس ها هستند . با این وجود از هر دویست لوله کیمبرلیت فقط یک لوله دارای الماس های با کیفیت هستند. بسیاری از لوله های کیمبرلیت رسوبات دارای الماس را تولید می کنند.

رنگ کیمبرلیت های حاوی الماس در برخی از بخش های افریقا جنوبی سیاه است ( بالا سمت راست). بیشتر کیمبرلیت ها ، کیمبرلیت زمینه آبی (blue ground) ( بالا سمت چپ) یا کیمبرلیت زمینه-زرد نامیده می شوند و در همه جای دنیا قابل یافت است. نام کیمبرلیت از شهری از افریقای جنوبی به نام کیمبرلی (Kimberly) گرفته شده است که اولین الماس در این نوع توده های سنگی یافت شد ( بخش مربوط به کیمبرلی ، نورث کیپ North Cape در ذیل را ببینید).


لوله های لمبرویت Lamproite Pipes لوله های لمبرویت در مقایسه با لوله های کیمبرلیت الماس کمتری تولید می کنند. فرآیند تشکیل لوله های لمبرویت مشابه لوله های کیمبرلیت است منتها با این تفاوت که آب جوش و مواد فرار موجود در ماگما بر روی سنگ رویین مانند یک ماده ی خورنده عمل می کند و باعث ایجاد مخروط بزرگتری از یک سنگ خورنده در سطح می شود. در این حالت ته نشین الماس زا به شکل لیوان مخروطی شکلمی شود مانند آنچه که در شکل لیوان بالا برای کیمبرلیت وجود داشت.

معدن الماس آرگیل Argyle در استرالیای غربی یکی از اولین معادن تجاری با قابلیت استخراج از نزدیکی سطح زمین open cast است که در طول لوله لمبرویت الیوین حفر می شود.

لوله آرگیل یک لوله بلند باریک یا لوله آتش فشانی برشی (به خرده سنگ هایی است که با مواد کلسیم دار ریزتر به هم سیمان شده اند) است که با گازها یا ماگمای انفجاری فرار شکل می گیرد و به سطح نفود می کند تا یک مخروط خاکستر آتش فشانی tuff ( خاکستر آتش فشانی یک پارچه) را شکل دهد.

برش یا برشیا (breccia) سنگی است متشکل از خرده سنگ های زاویه دار چندین سنگ معدنی یا سنگ های موجود در ماتریس یا " مواد سیمانی"که ممکن است دارای ترکیبات مشابه یا متفاوت در خرده سنگ ها باشند. انواع مختلفی از برش وجود دارد که که بسته به منشاء زمین شناختی طبقه بندی می شوند و شامل: برش گرمابی (hydrothermal)، برشی آذرین (igneous )،برش ضربه ای (impact )، برش رسوبی (sedimentary ) و برش تکتونیک (tectonic ) هستند.