افزایش نرخ سود بانکی، مانع انتقال سپرده ها به بازار ارز و طلا می شود

بانک مرکزی طبق توافقی نرخ سود سپرده های کوتاه مدت را افزایش داد تا طبق استدلال این نهاد پولی، این نرخ متناسب با شرایط کشور و نرخ تورم، اصلاح شود. در عین حال کف و سقف سود سپرده ها بدون تغییر 10 و 22 درصد باقی ماند.

این در حالی است که طبق تازه ترین اخبار منتشر شده از سوی سخنگوی دولت، نرخ تورم آذرماه به حدود 16 درصد کاهش یافته است، کمااینکه پیش بینی دولت بر این است نرخ تورم سال جاری در پایان اسفند به حدود 15 درصد برسد.

از سوی دیگر چند روز بعد از اجرای تصمیم بانک مرکزی برای کاهش سود سپرده های کوتاه مدت، وزیر اقتصاد طی اظهاراتی از کاهش نرخ سود سپرده ها در آینده نزدیک خبر داد.

در این خصوص "پدرام سلطانی"، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، می گوید؛ افزایش نرخ سود سپرده ها در این بازه زمانی خاص که بازار ارز با افزایش قیمت مواجه شده، می تواند به منزله ابزاری برای جلوگیری از خروج سپرده های بانکی و حرکت آنها به سمت بازارهای سوداگرانه از جمله دلار و طلا عمل کند.
مشروح این گفت و گو به این شرح است؛


*هفته قبل طبق توافق بانک مرکزی و بانکها، نرخ سود سپرده های کوتاه مدت به میزان 2 درصد افزایش یافت. نظر شما در خصوص تبعات این تصمیم در شرایط حال حاضر چیست؟

نرخ سود و تغییر آن یکی از ابزارهایی است که در اختیار بانکهای مرکزی همه کشورها قرار دارد، نهادهای پولی دنیا همواره از این ابزار برای تنظیم شاخص های کلان اقتصادی استفاده می کنند. بالا بردن نرخ سود اصولا موجب ایجاد جاذبه بیشتر برای سپرده گذاران می شود که پولهای خود را از سرمایه گذاری در سایر حوزه ها به بانکها منتقل کنند.

از این طریق یک جریان مثبت سپرده گذاری به سمت بانکها شکل می گیرد که این جریان مثبت سپرده گذاری به نوبه خود موجب افزایش تقاضا برای پول ملی کشورها می شود. همین افزایش تقاضا می تواند در قالب اهرمی برای تقویت ارزش پول ملی و همچنین قدرت خرید پول ملی ظاهر شود. در عین حال این تغییر نرخ سود سپرده ها می تواند ابزاری برای جلوگیری از کاهش پول ملی در مقابل سایر ارزها باشد.

هفته گذشته تصمیم نسبتا مشابهی از سوی بانک مرکزی روسیه در این خصوص صورت گرفت. بانک مرکزی این کشور تصمیم گرفت به دنبال کاهش ارزش روبل، نرخ سود بانکی را از 10.5 درصد به 17 درصد افزایش دهد. این اقدام به منظور جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش روبل و همچنین جلوگیری از خروج نقدینگی سپرده گذاران از بانکها صورت گرفت.

افزایش یکباره نرخ سود بانکی از 10.5 به 17 درصد، اقدامی سریع و شوک آور بود اما درست در زمانی اعمال شد که ارزش پول این کشور در خلال سه الی چهار ماه قبل از آن نزدیک به 40 درصد کاهش یافته بود. این مثال را مطرح کردم تا در واقع این را بگویم که چرا بانک مرکزی در شرایط کنونی اقدام به افزایش دو درصدی نرخ سود سپرده های کوتاه مدت کرده است.


*پس به اعتقاد شما این تصمیم اقدامی در راستای کنترل بازار ارز بوده است؟

در طول یکی دو هفته قبل شاهد بودیم که با افت بیشتر قیمت جهانی نفت، نرخ دلار و سایر ارزها در بازار آزاد بودیم. براین اساس تصور می کنم که بانک مرکزی در یک اقدام پیش دستانه با افزایش نرخ سود سپرده های کوتاه مدت، تصمیم گرفت از ابزار نرخ سود برای حفظ و ماندگاری سپرده های کوتاه مدت در بانکها استفاده کند. به عبارتی بانک مرکزی با این اقدام می خواهد به نوعی جلوی خروج سپرده ها از بانکها و حرکت آنها به سمت بازارهای موازی از جمله ارز و طلا را بگیرد تا اتفاقی که در سالهای 91 و 92 رخ داد، در بازار تکرار نشود. لذا این سیاست بیشتر در این راستا صورت گرفته و به نظرم تصمیم درستی هم بوده است.


*به نظر شما این تصمیم موجب خروج سرمایه ها از بازارهای مولد و تولیدی به سمت سپرده گذاری در بانک ها نمی شود؟

باید به این نکته هم توجه داشت که بانک مرکزی تنها سود سپرده های کوتاه مدت را افزایش داد و تغییری در نرخ سود سپرده های یک ساله اعمال نکرد. همین امر نشان می دهد که بانک مرکزی با هدف اداره بازار ارز و تقویت پول ملی این تصمیم را اجرا کرده است.

به این ترتیب بانک مرکزی با این سیاست سپرده گذاران را به حفظ منابعشان در بانک ها تشویق کرد. از سوی دیگر براین اساس برخی از سرمایه های سرگردان که ممکن است جذب بازارهای سوداگرانه شوند، با افزایش سود سپرده کوتاه مدت به سمت بانکها سوق می یابند.

افزایش سود سپرده های کوتاه مدت در انگیزه سرمایه گذارانی هم که به دنبال سودهای بلندمدت هستند مانند سرمایه گذاران صنعتی، تغییری ایجاد نمی کند. سود سپرده های بلندمدت یکساله و بیشتر روی همان 22 درصد باقی مانده است. برمبنای این امر سپرده های کوتاه مدت هم جذابیت خاصی برای سرمایه گذاران کلان به همراه ندارد.

در عین حال باید به این نکته هم توجه داشت که اظهارات اخیر آقای روحانی و همچنین وزیر اقتصاد بر اصلاح نرخ سود سپرده ها برمبنای نرخ تورم تاکید داشت که این امر نیز مانع حرکت سرمایه گذاری های بلندمدت به سمت سپرده گذاری در بانک ها می شود.