تپش قلب اقتصاد در بانک مرکزی
اشتراک
در هفته‌ای که یک‌روزدرمیان تعطیل بود، بانک مرکزی در محوریت همه اخبار مهم اقتصادی کشور قرار داشت؛ از رونمایی از مانیفست ارزی دولت گرفته تا تعیین نرخ سود بانکی و در نهایت اعلام نرخ رشد اقتصادی نیمه نخست سال.
تاریخ: ۴/دي/۹۳ ساعت ۱۳:۲۶ | اقتصاد ایران شناسه خبر: ۲۰۱۶۹
به دنبال عبور دوباره قیمت دلار از مرز 3500 تومان و بالا گرفتن انتقادات، بانک مرکزی در اقدامی کم‌سابقه با انتشار بیانیه‌ای رسمی، از راهبرد اصلی خود در قبال بازار ارز رونمایی و از عملکرد سیاست‌گذار ارزی در مدیریت بازار در 15 ماه اخیر دفاع کرد.
روزنامه «دنیای اقتصاد» با اختصاص تیتر نخست اول هفته خود به «مانیفست رسمی برای دلار» نوشت: «این بیانیه که در واکنش به برخی از گزارش‌ها و اظهارات انتقادی اخیر علیه سیاست‌های بانک مرکزی منتشر شده، برای نخستین بار و با صراحت، مهم‌ترین راهبرد بانک مرکزی در قبال بازار ارز را «حفظ نوسانات نرخ ارز در محدوده قابل قبول، حول روند قیمتی مورد حمایت متغیرهای بنیادین» عنوان کرده است. بر اساس این بیانیه، بانک مرکزی با هدف «حفظ ثبات بازار»، سیاست «مدیریت موثر نوسانات با ابزارهای اصولی» را در دستور کار خود قرار داده است و برای این سیاست، دو متغیر مهم یعنی «سطح مناسب برای نرخ» و «محدوده تغییرات قابل قبول برای نوسان ارزی» را مشخص کرده است.»
این روزنامه ادامه داد که بیانیه بانک مرکزی «با دفاع از مصاحبه‌های ارزی مسوولان بانک مرکزی، این اقدامات را در راستای افزایش شفافیت بازار و برای خنثی کردن رفتارهای هیجانی در عرضه و تقاضای ارز تحلیل کرده است.»
مصاحبه‌هایی که یکی از پرسروصداترین آنها به مهرماه پارسال و اعلام کف قیمت 2900 تومانی توسط ولی‌الله سیف برمی‌گشت. بیانیه بانک مرکزی درباره مصاحبه رییس‌کل در آن مقطع زمانی نوشت: «ارزیابی‌های میدانی نشان داد تعدادی از سفته‌بازان با سوء‌استفاده از این تحولات و از طریق ایجاد نوسان‌های غیرواقعی، درصدد بهره‌برداری از فرصت پیش آمده برای کسب انتفاع شخصی از محل ایجاد تلاطم و نوسان بیش از حد (و کاهشی) نرخ ارز هستند. بدیهی است به دلیل عدم حمایت متغیرهای بنیادین از سطوح جدید نرخ ارز، بازار در روزهای آتی خود را تصحیح می‌کرد؛ در نتیجه اقتصاد در آستانه جهش یکباره نرخ ارز قرار می‌گرفت. اتفاق‌های مشابهی (البته با جهت معکوس) در مقطع اجرای فاز دوم اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها (آخر فروردین 1393) و اعلام نتایج مذاکرات هسته‌ای (آذر 1393) روی داد. مصاحبه رئیس‌کل بانک مرکزی در مهرماه 1392 مانع از فاصله گرفتن بیش از حد نرخ ارز از سطوح مورد حمایت توسط متغیرهای بنیادین شد و اگرچه برخی از صاحب‌نظران این مداخله را دلیل عدم تداوم کاهش نرخ ارز تعبیر می‌کنند، لیکن در دنیای واقع، بانک مرکزی مانع از افت بیش از حد نرخ و جهش سریع بعدی آن شد؛ بنابراین ماحصل آن گفت‌وگو، حفظ بازار ارز از تلاطم‌های ناموجه بوده است.»
در روز ابتدایی هفته، روزنامه‌های دیگری همچون «شهروند»، «فرهیختگان» و «خراسان» نیز تیترهای اصلی صفحه نخست خود را به موضوع تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد اختصاص دادند، اما عمدتا بر اظهارات سخنگوی دولت متمرکز شدند که این نرخ را «نامعتبر» دانسته بود.
«فرهیختگان» زیر عنوان «تلاش دولت برای مدیریت ارز» نوشت: «بانک مرکزی در شرایطی از عملکرد خود برای تزریق ثبات به بازار ارز دفاع کرده که معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهور نیز در اظهارنظری، نرخ کنونی بازار غیررسمی ارز را «نامعتبر» خواند و عنوان کرد که این نرخ باید کاهش یابد. محمدباقر نوبخت افزود: دولت نمی‌تواند نرخ برابری ریال و دلار را بیش از این تحمل کند، از نظر دولت همین رقم موجود در بازار آزاد غیرمعتبر است و باید با مدیریت ارز شناور این رقم را کاهش داد.»
«خراسان» اما تیتر «واکنش های متفاوت دولت به وضعیت بازار ارز» را انتخاب کرد و نوشت: «با تداوم افزایش قیمت دلار در بازار آزاد، سخنگوی دولت به صراحت از این موضوع ابراز نارضایتی کرد و گفت: نرخ ارز بازار آزاد باید کاهش یابد. همزمان وزیر اقتصاد نیز ابراز امیدواری کرد که نرخ بازار آزاد (3500 تومان) به سمت نرخ مبادله ای (2700 تومان) سوق یابد. با این حال بانک مرکزی در تحلیل مبسوط در واکنش به اظهارنظرها درباره افزایش قیمت ارز، ضمن اشاره به تاثیر افزایش جهانی نرخ دلار، سیاست تثبیت قیمت را مقدم بر کاهش قیمت دانست و اعلام کرد: در فضایی که قیمت همه کالاها و خدمات سیر مداوم افزایشی دارد، ارز نمی تواند از این قاعده کلی مصون بماند.»
نرخ سود کم نشد
تعیین تکلیف نرخ سود بانکی با توافق بانک‌مرکزی و بانک‌های تجاری دیگر اتفاق مهم هفته بود. خبر توافق را بانک مرکزی روز شنبه اعلام کرد، اما ظاهرا این توافق در روزهای هفته قبل طی «نشستی مشورتی» به دست آمده بود. روزنامه «شرق» در گزارشی که درباره تغییرات نرخ سود نوشت، بر همین «مشورتی» بودن تاکید کرد و نوشت: «نشست‌های دستوری در دولت قبل به نشست‌های مشورتی در دولت یازدهم تبدیل شده است. روز شنبه که بانک مرکزی مصوبه جدید خود را به شبکه بانکی ابلاغ و خبر آن را هم بر تارنمای خود منتشر کرد، بر این واژه به‌صورت خاص تاکید کرد.» به نوشته این روزنامه اصلاح‌طلب، «خبرهای منتشرشده نشان می‌دهد نرخ سود بانکی در بخش سپرده‌ها تغییر کرده است. تغییرات ایجادشده درخصوص دو سپرده شش تا 9ماهه و 9ماهه تا یک‌ساله است. این دو سپرده سرمایه‌گذاری در توافق مشورتی اخیر نسبت به توافق قبلی، دودرصد افزایش یافته‌اند.»
اما روزنامه «حمایت» که متعلق به سازمان زندان‌ها و قوه قضاییه است، تغییرات نرخ سود را به «عقب‌نشینی بانک مرکزی در مقابل فشار بانکها و موسسات مالی و اعتباری» تعبیر کرد و نوشت: «بانک مرکزی بالاخره در مقابل درخواست بانکها برای افزایش نرخ سود تسلیم شد و بر اساس اعلام این بانک از دوشنبه اول دی ماه افزایش‌هایی در نرخ سود سپرده‌های بانکی اعمال می‌شود.» این روزنامه سپس جزئیات تغییرات سود بانکی را این‌گونه توضیح داد: «نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت 6 تا 9 ماهه با 2 درصد افزایش، از 16 به 18 و سپرده‌ها 9 ماه تا یک سال هم با 2 درصد افزایش از 18 به 20 درصد افزایش یافته است؛ نرخ سود سپرده‌های یک ساله هم همچنان حداکثر همان 22 درصد باقی مانده و بانکها هم طبق روال بخش‌نامه قبلی بانک مرکزی مجاز نخواهند سپرده‌های بیش از یک سال جذب کنند یا به عبارت دیگر، سودهای بیش از 22 درصد به هیچ سپرده‌ای پرداخت کنند.»
رشد اقتصادی رو به بالا
سومین خبر مهم بانک مرکزی در این هفته، آمار رشد اقتصادی کشور در نیمه نخست سال بود که روز سه‌شنبه اعلام شد. سایت خبری «اقتصادنیوز» که زودتر از رسانه‌های دیگر ارزیابی‌های اولیه درباره این نرخ را منتشر کرده بود، سه‌شنبه‌شب در توضیح جزئیات آمار اعلام‌شده توسط بانک مرکزی نوشت: «در حالی که رشد اقتصادی کشور در نیمه نخست سال گذشته «با احتساب بخش نفت» منفی 2.4 درصد و «بدون احتساب بخش نفت» منفی یک درصد بود، این ارقام در نیمه نخست امسال به ترتیب به مثبت 4 و مثبت 3.5 درصد رسیده است.»
این سایت خبری با استناد به گزارش بانک مرکزی تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت های ثابت سال 1383 در شش ماهه اول سال 1393 را حدود 102 هزار و 281 میلیارد تومان یعنی 4 درصد بیشتر از 98 هزار و 325 میلیارد تومان دوره مشابه سال قبل اعلام کرد و ادامه داد: «گزارش بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که بر خلاف نیمه نخست پارسال (که تنها بخش کشاورزی با رشد مثبت تولید ناخالص مواجه بود) در شش‌ماهه نخست سال 93 تمام زیربخش‌های اقتصاد ایران با رشد مثبت همراه شده‌اند: بخش کشاورزی با رشد 3.2 درصدی، بخش نفت با رشد 9.2 درصدی، بخش صنایع و معادن با رشد 7.2 درصدی و بخش خدمات با رشد 2.5 درصدی روبرو بوده است.»
«اقتصادنیوز» همچنین تاکید کرد که «تنها رشد بخش کشاورزی در نیمه نخست امسال کمتر از مدت مشابه پارسال بوده است. سال گذشته این بخش در شش‌ماه نخست رشدی 6.9 درصدی را به ثبت رسانده بود، اما در شش‌ماهه نخست امسال، رشد بخش کشاورزی به 3.2 درصد محدود شده است.»
بازی با آتش نفت
در کنار این اخبار، اظهار نظر غیرمنتظره وزیر نفت عربستان درباره قیمت جهانی نفت هم در روزهای پایانی هفته مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. در حالی که قیمت نفت در بازارهای جهانی چند روزی حول و حوش 60 دلار نوسان کرده است، علی النعیمی در مصاحبه با هفته نامه اقتصادی میس (MEES) گفت: «سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تولیدات خود را کاهش نخواهد داد، حتی اگر قیمت بشکه نفت به 20 دلار برسد.»
اظهارات النعیمی در روزنامه «اعتماد» با تیتر «بمب نفتی سعودی» انعکاس پیدا کرد و این روزنامه در گزارش خود پیرامون آن نوشت: «عربستان سعودی در جریان بحران سوریه نتوانست از سرمایه‌گذاری‌های سیاسی و اقتصادی خود برای پایین کشیدن بشار اسد از اریکه قدرت به نتیجه مطلوب برسد و جریان‌های تروریستی هم که به وسیله این کشور ایجاد شدند و ارتزاق کردند، در حال حاضر به تیر به خودی و تهدیدی برای امنیت ملی عربستان تبدیل شده‌اند، در نتیجه نفت تنها ابزار در اختیار ریاض برای ممانعت از بازگشت ایران به روزهای اوج در منطقه است.»
«اعتماد» سپس با اشاره به اظهارات علی لاریجانی در سفرش به سوریه که گفته بود«این یکی از اشتباهات عده‌ای است که تصور می‌کنند با موضوع نفت می‌توانند مسائل مهم و استراتژیک منطقه را تغییر دهند؛ ما ایرانی‌ها شرایط بسیار سخت‌تر از شرایط فعلی را نیز تحمل کرده‌ایم» ادامه داد: «فارن پالیسی در تازه‌ترین تحلیل خود نگاهی به دلایل کاهش شدید بهای نفت در بازارهای جهانی داشته و اصلی‌ترین هدف ریاض از این اقدام را «تضعیف ایران» می‌داند. در بخش‌هایی از این گزارش با اشاره به اینکه عربستان سعودی در راستای رقابت منطقه‌ای با ایران همواره از اهرم نفت استفاده کرده است، آمده است: بازارهای نفت، از مهم‌ترین حوزه‌های رقابت و کشمکش سعودی- ایرانی برای تسلط و غالب شدن بر امور خلیج فارس باقی مانده است.»
«اعتماد» همچنین مقاله‌ای از روزنامه «رای الیوم» چاپ لندن را یادآوری کرد که با اشاره به موضوع کاهش عمدی قیمت نفت از سوی برخی کشورهای عرب خلیج فارس نوشت: «روزهای سخت این دولت‌ها به خاطر مساله مذکور کم‌کم آغاز شده و آنها باید منتظر آزمایش سختی در این زمینه باشند. کاهش 50 درصد از قیمت نفت باعث شده است این کشورهای عربی سالانه 350 میلیارد دلار ضرر کنند و بورس آنها با ضرر 50 میلیارد دلار در سال سقوط کند.»
