آشنایی بیشتر با گوهر فیروزه (Turquoise)

فیروزه سنگی است معدنی که در رنگ های آبی، آبی متمایل به سبز وسبز یافت میشود. این گوهر، فسفات آبدار مس و آلومینیوم است که در علم شیمی با فرمول CuAl6(PO4)4(OH)8•4H2Oشناخته می شود.این گوهر کمیاب و ارزشمند به عنوان یک سنگ گرانبها و سنگ زینتی برای هزارن سال مورد توجه بوده است،اما متاسفانه در سال های اخیر به دلیل معرفی مصنوعات آن و همچنین به عنوان سنگ درمانی مورد کم توجهی قرار گرفته است.

این سنگ با اسم های فراوانی شناخته میشود واژه Turquoise در قرن 16 میلادی از کلمه فرانسوی بهمعنای تُرک گرفته شده است. استفاده از کلمه ترک (Turkish) خود به این دلیل بوده که برای اولین باز این سنگ از طریق ترکیه به اروپا وارد شده است. در اصل نام این گوهر پیروزه بوده که بعد از حمله اعراب به نام فیروزه شهرت یافت.

فیروزه سنگ قیمتی مهمی می باشد. رنگ روشن آن در بسیاری از تمدن های باستانی استفاده شده و امروزه نیز اهیمت خاصی دارد زیرا علاوه بر زیبایی، مقرون به صرفه نیز هست.این سنگ گرانبها معمولاً به شکل دامله (نوعی تراش برای سنگهای گوهرین به شکل گنبد) برای سنگ اصلی گردنبند و گوشواره،به شکل مهره در گردنبند و دستبند موجود است اما مجسمه هایی از این سنگ به شکل حیوانات و گل نیز وجود دارند. نمونه هایی از فیروزه در بین کلکسینور ها محبوبیت دارد. از جمله میتوان به نوع متبلور (crystallized) آن که در ویرجینیا آمریکا یافت میشود، اشاره کرد.

سنگ فیروزه به نوعی نماد ایران محسوب میشود چراکه بیش از 2 هزار سال پیش از معادن نیشابور در خراسان استخراج و از طریق ترکیه به اروپا منتقل میشده است. فیروزه ایرانی پرکیفیت ترین و ارزشمند ترین نوع فیروزه است.فیروزه نیشابوری نه تنها در ایران بلکه در جهان معروف می باشد و آن را به نام Persian Turquoise میشناسند. به دلیل وجود معدن این گوهر در نیشابور، به این شهر لقب شهر فیروزه داده اند و رنگ آن یک رنگ نمادین برای نیشابور تلقی میشود، به گونه ای که در معماری این شهر نیز از رنگ فیروزه ای استفاده فراوانی شده است.به طور کلی رنگ آبی فیروزه در معماری سنتی ایرانی، نمادی از بهشت محسوب می شود.

فیروزه ای که دارای رنگ آبی آسمانی یکدست باشد، بسیار کمیاب است ولی ارزش و محبوبیت زیادی دارد. بیشتر فیروزه ها دارای نا خالصی هایی هستند که به صورت رگه های قهوه ای در گوهر دیده میشوند. این سنگ قیمتی در برابر اسیدها، حرارت، آب گرم، چربی، مواد آرایشی، مواد شوینده و نور آفتاب حساس است و تغییر رنگ میدهد به همین دلیل آن را با روکشی از رزین میپوشانند تا به اصلاح آب بندی شود.